خب بچه‌ها، بیاید یه نگاهی بندازیم به این تحقیق جالب که سراغ استرس توی دانشگاه رفته و بررسی کرده آیا یه پرسشنامه معروف به اسم PSS-4 توی زبان‌های مختلف همون کارایی رو داره یا نه. بذار براتون ماجرا رو قلنبه قروغش دربیارم!
PSS-4 چیه؟ همون Perceived Stress Scale یا مقیاس استرس ادراک‌شده‌ست که توی نسخه ۴-تایی خلاصه شده (یعنی ۴تا سوال درباره احساس استرس می‌پرسه). اینم یه ابزار سریع و جمع‌وجوره که دانشگاهیا زیاد استفاده‌ش می‌کنن تا بفهمن کی چقدر زیر بار استرسه.
این تیم محقق اومدن و سراغ سه زبان اصلی دانشگاه‌ها در اسپانیا رفتن: اسپانیایی، انگلیسی و برای اولین‌بار کاتالان (که یه زبان محلی تو قسمت کاتالونیاست). یه عالمه دانشجو (۱۸۱۰ نفر) و همین‌طور کارمند دانشگاه (۱۰۶۰ نفر) رو جمع کردن و پرسشنامه رو دادون بهشون تا ببینن این ابزار تو این سه تا زبان کار میکنه یا نه.
مسائل دیگه هم بررسی شده، مثلاً جنسیت آدما، وضعیت تأهل، سطح سواد و عادت‌های زندگی‌شون؛ اینکه مثلاً ورزش می‌کنن یا نه، خواب و رژیم غذایی‌شون چطوره. ضمناً بررسی کردن رابطه سطح استرس با مشکلات روانی مثل افسردگی (همون Depression)، اضطراب (Anxiety) و حتی اینکه حال عمومی (Wellbeing) چطور تغییر میکنه. اینترنت‌بازی و میزان فعالیت بدنی هم توی این بررسی آورده شده بود!
حالا این پژوهش دقیقا چی کار کرده؟
۱. می‌خواست مطمئن شه PSS-4 توی زبان‌های مختلف (اسپانیایی، انگلیسی و کاتالان) معتبر و قابل اعتماده.
۲. محک بزنه که این تست تو گروه‌های مختلف مثل پسر و دختر، دانشجو و کارمند و زبان‌های مختلف نتایجش قابل مقایسه‌ست یا نه – به این کار میگن «Measurement invariance»، یعنی اینکه یه پرسشنامه تو هر زبانی معنی یکسانی داشته باشه.
۳. ببینه که استرس چه ربطی داره به افسردگی، اضطراب، کیفیت زندگی، خواب شب، استفاده از اینترنت و ورزش.
خب، نتیجه چه شد؟
اول از همه PSS-4 نشون داد که ساختارش «یه‌بخشی» (یا همون Unidimensional) هست؛ یعنی همه سوالاش روی «استرس کلّی» متمرکزه. ضمناً خیلی هم قابل اعتماد بوده؛ یعنی اگه دو نفر شرایط مشابه داشتن، جواباشون معمولاً نزدیک به هم درمیومد. یه جورایی کارش رو خوب بلده!
جالب‌تر اینکه این مقیاس توی هر سه زبون خیلی خوب در ارتباط با علائم روان‌شناختی (افسردگی، اضطراب و حس کلیِ خوب بودن) عمل کرده؛ هر چی نمره استرس بالاتر بوده، معمولاً امتیازات حالِ خوش پایین‌تر و مشکلات بیشتری گزارش می‌شده.
راستی یه اصطلاح تخصصی هست: “PCA” که یعنی Principal Component Analysis – یه تکنیک آماری برای اینکه ببینیم داده‌ها چه ساختاری دارن و سوالا تو یه گروه قرار می‌گیرن یا نه. محققین با این روش مطمئن شدن PSS-4 یه مقیاس یه‌دست برای استرسه.
اما یه نکته مهم: هرچند این مقیاس تو سه زبون از نظر مفهومی و مقیاسی (Configural و Metric Invariance) قابل مقایسه بود، اما از نظر Scalar Invariance (یعنی مقادیر عددی کاملاً قابل مقایسه نیستن) کم آورد! یعنی امتیاز میانگین استرس تو سه زبون رو با احتیاط باید مقایسه کرد چون هر زبون ممکنه یه جورایی برداشت متفاوت از سوالا داشته باشه.
پس خلاصه ماجرا اینه:
- PSS-4 برای سنجش استرس تو دانشگاه‌های اسپانیا – چه انگلیسی، چه اسپانیایی، چه کاتالان – خوب جواب می‌ده و اعتبار لازم رو داره.
- این اولین باره که نسخه کاتالانی مقیاس هم تایید شده و تست تطابق زبانی (Cross-language invariance) براش انجام شده.
- فقط حواس‌مون باید باشه که دقیق عددها رو بین زبونای مختلف با هم نسنجیم چون تفاوت برداشت وجود داره.
در کل، اگه استرس تو جمع دانشگاهی رو می‌خوای بسنجی و بخوای بدونی چقدر به مشکلات روانی یا سبک زندگی ربط داره، PSS-4 یه انتخاب معرکه‌ست – فقط به زبون جواب‌دهنده‌ها یک کم دقت کن!
منبع: +
