تا حالا فکر کردید چرا بعضیا بیشتر از بقیه به محیط‌زیست اهمیت میدن و کارایی مثل تمیز کردن ساحل یا کمتر کردن مصرف پلاستیک رو انجام میدن؟ یه تحقیق جالب تو چین انجام شده که دقیقاً سر همین موضوعه؛ یعنی “اوشن لیترسی” یا همون سواد دریایی و تأثیرش روی رفتارای محیط‌زیستی ما! حالا بذارید یه کم توضیح بدم اوشن لیترسی یعنی چی: یه جور آگاهی نسبت به دریاها و اقیانوس‌ها و تأثیرشون روی زندگی ما و اینکه ما چطور باید باهاشون رفتار کنیم.
توی این تحقیق، ۱۲۰۶ نفر دانشجوی چینی از ۲۳ تا دانشگاه تو ۱۱ استان مختلف پرسش‌نامه پر کردن. یعنی کلی آدم با نظرات و تجربه‌های متفاوت که نتایج رو خیلی معتبرتر میکنه. بچه‌ها به سوالاتی جواب دادن که باهاشون محقق‌ها تونستن هم اطلاعات آماری جمع کنن، هم پی ببرن دقیقاً چه رابطه‌ای بین داشتن اطلاعات درباره دریا و مراقبت از محیط دریا وجود داره.
جالب اینجاست که یافته‌ها نشون داده اونایی که سواد دریایی بالاتری داشتن (مثلاً می‌دونستن آلودگی پلاستیکی چه بلایی سر ماهیا میاره)، نسبت به محیط زیست احساس مسئولیت بیشتری داشتن. این حسِ “باید مراقب باشم” باعث شد کلی رفتارهای باحال‌تر برن سمت اینکه واقعاً دست به کار بشن و مثلاً برن ساحل رو تمیز کنن یا کمتر پلاستیک مصرف کنن.
اینجا دوتا چیز کلیدی وسطه: یکی اینکه “مسئولیت پذیری محیط دریایی” یعنی اینکه حس کنیم خودمون باید مراقب اقیانوس‌ها باشیم. دومی هم “ارزش‌های دریایی” هست که یعنی برامون مهم باشه که دریا سالم بمونه. این دوتا نقش واسطه رو بازی میکنن؛ یعنی اگه کسی سواد دریاییش بره بالا، این دوتا حس توش قوی‌تر میشه و نتیجه‌اش رفتار محیط‌زیستی واقعی‌تره!
پشت این قضیه هم چندتا نظریه روانشناسی مشهوره. مثلاً Value-Belief-Norm Theory یعنی نظریه ارزش-باور-هنجار که میگه ارزش‌هایی که برامون مهمه، باورهایی که داریم و هنجارهای اجتماعیمون توی تصمیمامون نقش دارن. یا Theory of Planned Behavior یعنی نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده، که توضیح می‌ده قبل اینکه دست به کاری بزنیم، اول باید فکر کنیم:
— “آیا این مهمه؟”
— “آیا من می‌تونم انجامش بدم؟”
— “بقیه چی فکر میکنن؟”
نتیجه‌ای که این تحقیق بهش رسید، اینه که اگه بخوایم مردم بیشتر برای محافظت از دریاها اقدام واقعی بکنن، باید تجربه‌هایی براشون طراحی کنیم که هم بهشون اطلاعات بدیم، هم حس مسئولیت و ارزش براشون بسازیم.
خلاصه‌ش اینه: هرچی بیشتر درباره دریاها بدونیم، هم نگرشمون به محیط زیست بهتر میشه، هم بیشتر دست به کار میشیم تا ازش محافظت کنیم. به نظر شما وقتش نرسیده یه سری اطلاعات باحال درباره دریاها یاد بگیریم؟ شاید شما هم نفر بعدی گروه تمیزکننده‌های ساحل شدید!
منبع: +
