خب امروز میخوام براتون درباره یه تحقیق خیلی جدید و جالب حرف بزنم که روی آدمهایی انجام شده که تو آیسییو بستری بودن و دستگاه تنفس مکانیکی (همون ونتیلاتور) داشتن. این افراد معمولاً دوران خیلی سخت و پراسترسی رو پشت سر میذارن. تو این مطالعه کلی داده جمعآوری شده تا بفهمن کیها بعد از این تجربه دچار “PTSD” میشن و چرا این اتفاق میافته. PTSD یعنی اختلال استرس پس از سانحه؛ همون حال بدی که بعضیها بعد از یه تجربه خیلی وحشتناک یا سخت پیدا میکنن.
هدف تحقیق چی بود؟
هدف این تحقیق این بود که بفهمن آدمایی که تو ICU بودن و ونتیلاتور گرفتن، از لحاظ PTSD چه دستههایی دارن و چه چیزهایی باعث میشه بعضیاشون بیشتر درگیرش بشن. یعنی خلاصهش اینه: میخواستن راهکارهایی برای جلوگیری یا کمک به این افراد پیدا کنن.
چه جوری تحقیق رو انجام دادن؟
۲۲۹ نفر از آدمهایی که تو یه بیمارستان درجه یک توی زونی (یه شهر تو چین) بین مرداد ۱۴۰۲ تا تیر ۱۴۰۳ روی ونتیلاتور بودن رو به صورت انتخاب هدفمند وارد تحقیق کردن (انتخاب هدفمند یعنی سَرِکسی انتخاب نکردن؛ دنبال آدمهای خاصی بودن واسه تحقیق). ابزارهایی که استفاده کردن هم خیلی جالبه:
- پرسشنامه اطلاعات کلی
- پرسشنامه شخصیت آیزنک (EPQ-RSC) – برای اینکه بفهمن طرف چه جور شخصیتی داره
- پرسشنامه استایل مقابله سادهشده (SCSQ) – یعنی میخواستن ببینن طرف با مشکلات چطوری کنار میاد
- مقیاس حمایت اجتماعی ادراکشده (PSSS) – اینکه حس میکنن دور و برشون کسی براشون هست یا نه
- مقیاس اضطراب و افسردگی بیمارستان (HADS) – واسه سنجیدن حال روحی از نظر اضطراب و افسردگی
تمام این پرسشنامهها رو تا نهایتاً ۷ روز بعد از ترخیص از ICU براشون پر کردن. یک ماه بعد از اینکه لوله تنفس مکانیکی رو برداشتن، دوباره ازشون یه پرسشنامه دیگه گرفتن به اسم Impact of Event Scale-Revised (IES-R) که مخصوص بررسی PTSD هست.
خب دادهها رو چطور بررسی کردن؟
اومدن سراغ یه مدل آماری باحال به اسم Latent Profile Analysis یا همون LPA. توضیح ساده: این مدلا میخوان آدمها رو بر اساس شباهت وضعیت استرسشون، دستهبندی کنن (یه جور خوشهبندی خودکار). بعدش با رگرسیون لجستیک – که یه مدل آماریه برای درک رابطه بین عوامل و نتیجه – بررسی کردن کدوم فاکتورها باعث میشه آدم جزء هر دسته باشه.
نتایج چی بود؟
از اون ۲۲۹ تا بیمار، پرسشنامه ۲۱۵ نفر به درد تحقیق خورد (یعنی نرخ بازیابی داده ۹۳.۸۹ درصد بود که خیلی خوبه).
یه نکته مهم: میزان وقوع PTSD تو این افراد ۱۴.۹ درصد بود. یعنی تقریباً از هر ۷ نفر، یک نفر بعد ICU دچار این اختلال شده.
آدمها از نظر میزان استرس PTSD به سه دسته تقسیم شدن:
- گروه کماسترس (۵۶.۸ درصد – ۱۱۲ نفر)
- گروه استرس متوسط (۳۱.۶ درصد – ۶۸ نفر)
- گروه پراسترس (۱۱.۶ درصد – ۲۵ نفر)
یعنی بیشتر آدمها بعد ICU و ونتیلاتور، هنوز حالشون نسبتا خوب مونده، ولی یه تعدادی واقعاً درگیر استرس زیاد شدن.
چه عواملی باعث میشه طرف وارد گروه پراسترس یا متوسط بشه؟
اینجا بازم مدلهای آماری کمک کردن! دیده شده افرادی که تحصیلات بالاتری داشتن یا نمره اضطراب و افسردگیشون تو بیمارستان بالاتر بود، ریسک بیشتری داشتن که برن تو گروه استرس متوسط یا زیاد. اینو اینطوری نشون دادن:
- تحصیلات بالاتر (OR: 1.359): یعنی هر چی سطح تحصیلات افراد بیشتر باشه، احتمال اینکه وارد گروههای ضداسترستر بشن، بیشتره.
- نمره اضطراب و افسردگی بالا (OR: 1.447): کسایی که تو بیمارستان اضطراب و افسردگی زیادی داشتن، خیلی بیشتر دچار PTSD شدید شدن.
(OR یعنی نسبت شانس – یه معیار آماری برای مقایسه احتمالها).
جمعبندی دوستانه:
پس چی شد؟ فهمیدن که کسایی که تو ICU بودن و ونتیلاتور گرفتن، حتما باید خیلی زود و جدی از نظر مشکلات روحی بررسی بشن، مخصوصاً اگر تحصیلات بالاتر یا مشکلات اضطراب و افسردگی دارن. اینطوری میشه با برنامهریزی درست و مشاوره به موقع، جلوی شدید شدن PTSD رو تا حد زیادی گرفت. توصیه اصلی به کادر درمانی اینه که بر اساس خصوصیات روحی و اجتماعی هر فرد، برنامه کمک و مراقبت روحی مخصوص خودش رو بچینن تا حال همه خیلی بهتر بشه!
همین بود خلاصه یکی از جالبترین تحقیقهایی که این مدت برام اومد! اگه سؤال داشتی راحت بپرس 😉
منبع: +
