تا حالا شده فکر کنی جنین انسان چجوری خودش رو تو رحم لونه می‌کنه؟ راستش این فرایند یکی از اسرارآمیزترین تیکه‌های بارداری بوده که هیچ‌وقت کسی نتونسته بود «زنده و سه‌بعدی» ببینتش. اما الان دانشمندهای بارسلونا برای اولین بار تونستن این لحظه رو به شکل واقعی و سه‌بعدی، همون لحظه که اتفاق می‌افته، ضبط کنن! و خب باید بگم کلاً حسابی شگفت‌انگیز شده.
تا قبل از این، هرچی از فرایند “کاشت جنین” یعنی همون لحظه‌ای که جنین خودش رو به دیواره‌ی رحم وصل می‌کنه، دیده بودیم فقط عکس‌های ثابت و چند ثانیه‌ای بود. اما حالا با این کشف جدید، محقق‌ها کلی چیز باحال در مورد اینکه این فرایند چقدر خشن، قوی و تهاجمی اتفاق می‌افته، یاد گرفتن. منظور از تهاجمی اینه که جنین واقعا با تمام وجودش تلاش می‌کنه بره توی دیواره‌ی رحم و واردش بشه!
تیم پژوهشی از «موسسه زیست‌مهندسی کاتالونیا (IBEC)» با همکاری بخش پزشکی باروری بیمارستان دکئوس زنونه، متوجه شدن جنین‌ها نیروی زیادی به دیواره‌ی رحم وارد می‌کنن تا بتونن لایه‌ی ضخیم و سفتی که از کلاژن ساخته شده (کلاژن یه پروتئین قوی که تو مفاصل و تاندون هم هست)، رو شکافته و وارد بشن. چرا اینقدر باید مهاجم باشن؟ چون جنین باید کل خودش رو درون بافت رحم قایم کنه و بعد هم به خون مادر دسترسی پیدا کنه تا بتونه رشد کنه.
یکی از محقق‌ها (آقای ساموئل اوخوسنِگروس) گفته: این نیروها نه تنها لازمن، بلکه بدونشون اصلاً جنین نمی‌تونه درست لانه کنه. تیمشون حتی دیده که جنین فقط وارد رحم نمی‌شه، بلکه محیط دور و برش رو به کل تغییر می‌ده، ماتریس رحم رو می‌کشه و جابه‌جا می‌کنه — این یعنی جنین محیطش رو دوباره بازطراحی می‌کنه! حالا این ماتریس رحم چیه؟ یه جور شبکه‌ی پروتئینی هست که بافت رحم رو سرهم نگه داشته. تازه فکر می‌کنن انقباضات رحم (اون حرکت‌هایی که گاهی رحم داره) هم روی این روند اثر می‌ذاره.
برای اینکه بشه بهتر این لحظه رو بررسی کرد، دانشمندها یه سیستم آزمایشگاهی ساختن که شبیه محیط رحم واقعی ساخته شده. یعنی از یه ژل پروتئینی استفاده کردن که بافت سفت کلاژن رو داره و پروتئین‌های دیگه‌ای هم واسه رشد جنین بهش اضافه کردن. این مدل باعث شد بتونن تو آزمایشگاه، هم اتفاقات رو به شکل سه‌بعدی و زنده ببینن، هم دقیق‌تر نیرویی که جنین‌ها وارد می‌کنن رو اندازه بگیرن.
در این آزمایش هم از جنین انسان استفاده شده، هم موش. فرق جالبشون این بود که جنین‌های موش معمولاً روی سطح رحم می‌شینن و وقتی رحم خودش جمع می‌شه دورشون رو می‌پوشونه. ولی جنین انسان خودش کل دیواره رو باز می‌کنه و از داخل به بیرون رشد می‌کنه — یعنی حسابی دست‌به‌کار می‌شه!
توی این کار گروهی، کلی نهاد و دانشگاه معروف مثل «بانک سلول‌های بنیادی بارسلونا»، دانشگاه بارسلونا، دانشگاه تل‌آویو و چند مرکز مهم دیگه هم همکاری داشتن. جنین‌هایی که استفاده شدن هم کاملاً با دقت و با رعایت اصول اخلاقی از اهداکننده‌ها گرفته شده بودن، یعنی همه‌چیز حسابی مطمئن و دقیق جلو رفته.
نکته‌ی خیلی خفن ماجرا این بود که حالا از این لحظه فیلم واقعی هم گرفتن و دانشمندها می‌تونن پی‌به‌پی مراحل مختلف رو دقیق زیر ذره‌بین ببینن. این قضیه کمک بزرگی به فهم دلایل نازایی‌هایی می‌کنه که مشکلشون تو فاز لانه‌گزینیه، و حتی می‌تونه کلی روش تو درمان ناباروری، مثلا IVF (لقاح مصنوعی) یا تشخیص کیفیت جنین‌ها تغییر بده. تازه، ممکنه تجربه والد شدن رو هم راحت‌تر و سریع‌تر کنه.
در کل، دستاورد جالب این تیم نشون داده چطور فرایندی که همیشه فکر می‌کردیم خیلی ملایم پیش می‌ره، در واقع پر از جنگ و انقلاب و تغییرات زیرپوستیه و جنین کلی قدرت داره! اگه کنجکاوی بدونی دقیق چجوری همه‌چی اتفاق می‌افته، مقاله‌شون تو نشریه‌ی Science Advances منتشر شده و لینکش هم هست.
منبع: +
