یادتونه فلاپی دیسک‌ها رو؟ همون دیسکای بزرگ و نازکی که قبلاً همه‌جا بودن و اطلاعات روشون ذخیره می‌کردیم؟ خب، واقعیت اینه که این فلاپی‌ها از سال ۲۰۱۰ رسماً منسوخ اعلام شدن، ولی باورتون میشه تا همین امسال (۲۰۲۴) هنوز جاهایی ازشون استفاده می‌کردن؟ مثلاً توی خود ژاپن و نیروی دریایی آلمان تازه امسال کلاً باهاش خداحافظی کردن! حتی آمریکا هم تا سال ۲۰۱۹ برای کنترل پرتاب‌های هسته‌ای از نوع ۸ اینچی‌اش استفاده می‌کرد. یا مثلاً سیستم متروی سان‌فرانسیسکو همین امسال دیگه گذاشتش کنار! واقعاً عجیبه، نه؟
حالا بیاید بریم سر اصل ماجرا. یه یوتیوبر به اسم polymatt اومد یه کار جالب کرد: خودش از صفر یه فلاپی دیسک ساخت! نه با دستگاه‌های فوق پیشرفته و عجیب، با ابزارای معمول و دسترسی راحت.
polymatt اول با نرم‌افزارهایی مثل Shapr3D و MakeraCAM (این‌ها نرم‌افزار طراحی و مدل‌سازی سه‌بعدی هستن که باهاشون میشه قطعات رو قبل ساخت دقیق طراحی کرد)، اومد قاب و قطعات داخلی فلاپی رو اندازه گرفت و مدل کرد. بعد با دستگاه CNC (یه جور دستگاه اتومات برای برش فلزی که بهش میگن CNC machining) شروع کرد به برش دادن قطعات آلومینیومی و ساخت بدنه فلاپی. اینم بگم: CNC یعنی “کنترل عددی کامپیوتری” که دستگاه رو با عدد و مختصات دقیق کنترل می‌کنه برای برش یا ساخت.
اما جالب‌ترین بخش ماجرا ساخت خود دیسک مغناطیسی بود! polymatt یه تکه فیلم PET (این یه جور پلاستیک سبک و مقاومه که تو بطری آب‌معدنی هم هست!) رو با لیزر برید و بعد روش، پودر آهن اکسید زد. آهن اکسید همون ماده‌ایه که تو دیسکای اصلی باعث ذخیره اطلاعات میشه چون خاصیت مغناطیسی داره.
بعد همه اینا رو با هم اسمبل کرد (یعنی سرهم کرد)، با کلی تلاش و سعی و خطا تونست دیسک ساخته خودش رو مغناطیسی کنه و اطلاعات پایه‌ای روش ذخیره کنه و بخونه. یعنی واقعاً از هیچ تونست یه وسیله درست کنه که اطلاعات رو نگه داره!
البته باید بدونیم ظرفیت و سرعت این فلاپی دست‌ساز اصلاً قابل مقایسه با دستگاهای امروزی نیست. مثلاً الان با SSD ها (این هم حافظه‌های حالت جامده که سرعت بالا و ماندگاری بیشتری نسبت به هاردای قبلی دارن) میشه میلیون‌ها برابر بیشتر از یه فلاپی اطلاعات تو جیب گذاشت، با سرعت نجومی سریع‌تر از اون دوران. تازه الان ذخیره‌سازی ابری (cloud storage) هم داریم که یعنی اطلاعاتمون رو رو اینترنت نگه می‌داریم و از هر جا بخوایم بهش دسترسی داریم؛ دیگه نیازی به حمل‌ونقل دیسک و فلش و اینجور چیزا نیست.
در نهایت، پروژه polymatt واقعاً یه حرکت خلاقانه و الهام‌بخش بود، چون علاوه‌بر اینکه سرگرم‌کننده بود، نشون داد مهندسی دست‌به‌آچار و پروژه‌های عملی هنوزم جذابیت دارن—حتی اگر خروجیش مثل قبلاً کاربردی نباشه.
این کار بیشتر یه ادای احترام بود به عصری که فلاپی دیسک‌ها سلطان دنیای ذخیره‌سازی بودن و صدای قرچ‌قرچ خوندنشون یادآور هزار خاطره برای قدیمی‌هاست؛ عصری که پایه‌گذار خیلی از پیشرفت‌های کامپیوتری امروزمون شد. حالا شاید دیگه دوره‌شون گذشته ولی هنوزم میشه از پروژه‌ها و داستان‌هاشون لذت برد!
منبع: +
