خب بچهها یه خبر باحال دارم! دانشمندا موفق شدن از روغن سرخکردنی مصرفشده (همون روغنهایی که دیگه برای سرخ کردن به درد نمیخورن و همیشه میریزیمشون دور) یه جور پلاستیک خیلی قوی و قابل بازیافت بسازن که قدرتش به حدی بوده که حتی تونسته یه ماشین رو بکشه! یعنی دیگه چسب چسب ها رو هم گذاشتن تو جیبشون!
بیاید داستان رو ساده براتون باز کنم. هر سال حدود 3.7 میلیارد گالن روغن مصرفشده (یعنی تقریباً همون چیزی که رستورانها یا حتی خودمون بعد سرخکردن تهش رو دور میریزیم) تولید میشه. تا حالا از این روغنها توی ساختن روانکنندهها (لوبریکنتها) یا پوششهای نچسب (مثلاً تفلون ماهیتابه) یا حتی سوخت استفاده میکردن. اما بازم کلیش دور ریخته میشه.
حالا این تیم دانشمندها، راه جدیدی پیدا کردن که این روغن رو تبدیل کنن به یه سری از پلاستیکهای چسبناک و مقاوم که تازه میشه بارها و بارها بازیافتشون کرد!
روغن معمولاً از زنجیرههای بلند اسید چرب بهم چسبیده با مولکولهایی به اسم گلیسرول (یا همون گلیسرین – یه ماده شیرین و بیرنگ) ساخته شده. اینا اومدن با یه سری واکنش شیمیایی اول این مولکولها رو شکوندن و بعدش اون تیکهها رو از نو به شکلهای سادهتر درآوردن، در نهایت هم این مولکولهای جدید رو طوری ترکیب کردن که بشه ازشون پلاستیک بسازن. اینجا صحبت از پلیاسترها پیش میاد؛ پلیاستر هم یعنی همون پلاستیکهایی که در اثر بهم وصل شدن مولکولهایی به اسم استر ساخته میشن و توشون اتم اکسیژن یه جور نقش پل بازی میکنه.
جالب اینجاست که ویژگی این چسبهای جدید رو تست کردن: دو تا صفحه استیل رو باهاش به هم چسبوندن و بعد تا ۱۲۳ کیلو وزن (یعنی ۲۷۰ پوند) بهش آویزون کردن و هیچی نشد، سفت و سالم موند! حتی دو تا ورق استیل که با این چسب چسبونده بودن، رفتن و یه ماشین سواری چهاردر رو روی یه سطح کمی سربالا باهاش کشیدن، بدون اینکه این اتصال کنده بشه. این چسبها به راحتی قدرتشون با چسبهای صنعتی معروف برابری میکنه، تازه قابل بازیافت هم هستن.
حالا چرا این چسبها انقدر قویان؟ چون بر خلاف پلاستیکهای معمولی مثل LDPE (یعنی پلیاتیلن سبک که بیشتر تو کیسه فریزرها هست)، اینا تو ساختار خودشون اکسیژن دارن و این اکسیژنها میتونن چسبندگی قوی با کلی فلز و مواد مختلف ایجاد کنن. (اینا رو گذاشتن کنار پلاستیکهای معمولی که فقط کربن و هیدروژن دارن و هیچ «دستی» برای چسبوندن چیزی ندارن!)
یه ویژگی خفن دیگهشون هم اینه که خیلی راحت بازیافت میشن! یعنی میشه این چسبها و پلاستیکها رو به تیکههای کوچیک شکست و دوباره با هم ترکیبشون کرد و هیچ فرقی با دفعه اولش تو کیفیتشون دیده نمیشه. تازه بعضی از این پلاستیکهای جدید رو میتونن با پلاستیکهای رایجی مثل پلیاتیلن سنگین (HDPE) و پلیپروپیلن (همون پلاستیکهای معمولی بستهبندی) هم با هم بازیافت کنن.
خود دانشمندا میگن با این کشف، حالا دیگه میتونیم از ضایعاتی که میخواد دور ریخته بشه، چیزای باارزش بسازیم. یعنی به جای اینکه فقط نفت و مواد اولیه غیرقابل تجدید صرف تولید پلاستیک بشه، میتونیم سراغ این جور مواد ضایعاتی مثل روغنهای سرخکردنی بریم که هم زیادن هم ارزون و دوستدار محیط زیست.
این چسبها و پلاستیکهای جدید برای کاربردهایی مثل بستهبندی، چسبهای قوی، قطعات خودرو، وسایل پزشکی و ابزارهای الکترونیکی هم عالی میشن. خلاصه هم طبیعت رو نجات میدن و هم تکنولوژی رو یک قدم جلوتر میبرن.
همیشه میگفتن آشغال یکی میتونه گنج کس دیگه باشه، حالا این روغن سرخکردنیهای دورریختنی واقعاً تبدیل شدن به یه گنج دوستداشتنی!
منبع: +
