خب رفقا، امروز می‌خوایم یه تحقیقی رو با هم مرور کنیم که کلی چیز جالب درباره مغز آدمایی که مت‌آمفتامین (این ماده محرکیه که خیلیا بهش معتاد می‌شن) مصرف کردن می‌گه و نشون می‌ده چطور جایزه گرفتن و خودشناسی تو ذهن این افراد بهم می‌ریزه!
اولش بذار توضیح بدم پاداش یا همون Reward Processing یعنی چی. پاداش گرفتن یا جایزه گرفتن از نظر روان‌شناسی، اون حال خوبیه که مغزمون وقتی یه کار درست می‌کنیم و جواب می‌گیریم به ما هدیه می‌ده—مثلا وقتی شیرینی می‌خوری، یا تو بازی برنده می‌شی. این سیستم باعث می‌شه ما دنبال کارای خوب بریم. اما محققای این مطالعه می‌خواستن بدونن تو ذهن کسایی که مت‌آمفتامین مصرف کردن، این روند جایزه گرفتن حتی بعد از ترک، چه جوری تغییر می‌کنه.
بحث دوم خودشناسی یا Self-processing بود. این یعنی مغز ما چقدر اطلاعات مربوط به خودمون رو جدی می‌گیره! مثلاً یکی بهت بگه “این مال خودته” حس بهتری داری تا بگه “این مال دوستته.” محققای این تحقیق دوست داشتن ببینن آیا آدمایی که معتاد بودن، بازم اطلاعات مربوط به خودشونو بهتر پردازش می‌کنن یا نه.
چند تا آزمایش انجام شد. تو آزمایش اول، اومدن دو تا گروه رو مقایسه کردن: یه عده که یا مدت کوتاه یا طولانی ترک کرده بودن (همه‌شون قبلاً مت‌آمفتامین مصرف می‌کردن)، و یه گروه هم آدمای سالم. بهشون یه کار یادگیری جایزه‌ای دادن؛ یعنی باید یاد می‌گرفتن کدوم علامت‌ها بیشترین جایزه رو می‌ده. نتیجه چی شد؟ گروه سالم خیلی بهتر از گروهِ معتاد تونستن اون علامت‌های به درد بخور رو یاد بگیرن. جالبه که اونایی که مدت بیشتری ترک کرده بودن، یه ذره بهتر بودن ولی فرقی چندانی با گروه ترک کوتاه مدت هم نداشتن—یعنی این تفاوت معنی‌دار نبود.
تو آزمایش دوم، یه تمرکز ویژه گذاشتن روی این که رابطه بین “خود” و یادگیری چه فرقایی داره. مثلاً اسامی یا نشونه‌هایی که به خود فرد مربوط می‌شد یا مربوط به یه آشنا بود. نتیجه عجیب بود: بعضی از اونایی که سابقه اعتیاد داشتن، وقتی پای خودشون وسط بود، دقت‌شون تو انجام کارا کمتر بود (مثلاً سریع درست جواب نمی‌دادن)، ولی وقتی بحث یه آشنا بود، حتی بهتر عمل می‌کردن از گروه سالم! این نشون می‌ده مغز آدمای معتاد شاید یه جورایی اطلاعات مربوط به خودشونو کمتر جدی می‌گیره.
تو آزمایش سوم هم یه نکته جالب‌تر کشف شد. دوباره دو گروه رو مقایسه کردن (معتادای با ترک زیر یک سال و آدمای سالم) تا ببینن، اگه جایزه‌های زیاد مربوط به “خودِ فرد” باشه، مغز چیکار می‌کنه؟ خب یادگیری وقتی جایزه به خود فرد ربط داشت بهتر می‌شد، اما تو معتادا این اثر خیلی ضعیف‌تره نسبت به آدمای سالم. یعنی مغزشون نسبت به جایزه‌ای که به خودشون برسه، حساسیتش اومده پایین.
خلاصه بخوام بگم، طبق این تحقیقا، اعتیاد به مت‌آمفتامین فقط مغز رو نسبت به جایزه و لذت دچار مشکل نمی‌کنه، بلکه باعث می‌شه اطلاعات مربوط به خودشون هم جذابیتش رو تو ذهن کم کنه! اونجوری که انگار نه خودشون مهمن، نه جایزه گرفتن براشون بخش مهمی از یادگیریه.
پ.ن: همه‌ی اینا یه نگاه خیلی خفن به این می‌ده که چرا ترک کردنِ مواد این‌قدر سخته و چه جوری مغز واقعا سیم‌کشی‌اش رو عوض می‌کنه! شاید این یافته‌ها به دکترها و روانشناس‌ها کمک کنه که راهکارهای بهتری واسه ترک دادن افراد پیدا کنن.
منبع: +
