تا حالا به این فکر کردی که ساختمون‌ها و پل‌های رومی که دو هزار سال پیش ساختن، هنوز سر جاشونه و خراب نشدن، اما ساختمون‌های جدید گاهی زود به دردسر میفتن؟! یه تیم از محقق‌ها به‌تازگی رفتن سراغ همین موضوع و گفتن شاید بتونیم از روش بتن‌سازی رومی‌ها برای ساخت آینده‌ای پایدارتر استفاده کنیم.
حالا بریم ببینیم قضیه چیه! خیلیا همیشه تعجب می‌کردن که این بتن قدیمی چطور این‌همه سال جون به در برده. مثلاً باهاش قنات، پل و ساختمون‌هایی ساختن که الان هنوز پابرجاست. این وسط، محقق‌ها تو یه مقاله تو مجله iScience گفتن: اگه بخوایم دقیق عین همون بتن رو الان بسازیم، انرژی و آبی که مصرف میشه تقریباً برابر با بتن امروزیه؛ پس این تغییر فرمول به‌خودی‌خود باعث نشد انتشار کربن (همون آلودگی ناشی از گازهای گلخانه‌ای مثل CO2) کمتر بشه.
اینجا یه نکته جالب هست: مسئولیت ۸ درصدِ کل تولید CO2 حاصل دست انسان‌ها تو جهان (!) و ۳ درصد کل انرژی جهانی گردن صنایع فعلی تولید بتن و سیمانه. یعنی این صنعت واقعاً نقش بزرگی تو آلودگی هوا داره، پس پیدا کردن راه‌حل مهمه.
بریم سراغ فرق‌ها. تو بتن امروزی‌ها معمولاً ماسه و شن با آهک مخلوط میشه (آهک از ترکیبات اصلیه). ولی رومی‌ها میومدن از سنگ‌های محلی، خاکستر آتشفشانی خاص به اسم «پوزولان» (یه جور خاکستر یا مواد آتشفشانی ریخته شده کنار کوه‌های آتشفشانی)، و حتی نخاله‌های ساختمونی استفاده می‌کردن. فکر کن از همون دوران هم بازیافت داشتن!
حالا، برخلاف تصور اولیه، تولید بتن رومی باعث کاهش چشمگیر انتشار کربن نشد. یکی از نویسنده‌های تحقیق، خانم دانیلا مارتینز از دانشگاه شمال کلمبیا، گفت که تغییر فرمول حتی اگه طبق فن‌آوری امروز انجام بشه، اثر زیادی رو کاهش آلودگی نداره. مثلاً استفاده از سوخت‌هایی که منشأ حیوانی یا زیستی دارن (که بهشون «بیوماس» میگن؛ یعنی مواد زیستی مثلاً ضایعات گیاهی یا دامی)، می‌تونه روش بهتری برای کاهش کربن سیمان باشه تا فقط عوض کردن فرمول بتن.
ولی خب، یه جاهایی بتن رومی خیلی خفن ظاهر شد! onderzoekers (محقق‌ها) نتیجه گرفتن که این بتن آلودگی‌هایی مثل اکسید نیتروژن و گوگرد رو به میزان ۱۱ تا ۹۸ درصد کمتر تولید می‌کرد. از طرف دیگه چون خیلی بادوام‌تر ساخته شده، نیاز به تعمیر و نگهداریش خیلی کمتره. یعنی چی؟ یعنی هر چی یه سازه بیشتر عمر کنه، دیگه لازم نیست زود به زود دوباره مصالح جدید مصرف کنیم، و همین باعث کاهش کلی آسیب به محیط زیست میشه.
یه مثال دیگه هم بگم: سازه‌های امروزی واسه استحکام بیشتر، توش فولاد می‌ذارن (به این کار میگن “آرماتوربندی” یا “تقویت با فولاد”)، اما نقطه ضعفش اینه که فولاد زنگ می‌زنه و بتن رو ضعیف می‌کنه! اما تو بتن رومی همچین چیزی لازم نبود و چون اساساً ساختارش فرق می‌کرد، قوی‌تر و موندگارتر بود. پس موقع مقایسه هم باید این نکته رو حواس‌جمع باشیم.
حالا دانشمندها میگن ممکنه بشه ترکیبی از تکنولوژی قدیمی رومی‌ها با دستاوردهای جدید امروزی پیدا کرد و یه صنعت ساخت‌وساز واقعاً سبزتر و پایدار درست کرد. خلاصه اگر دنبال آینده‌ای تمیزتر و سازه‌هایی موندگارتر هستیم، شاید زمان برگشتن به فراموششدهترین تکنیک‌های دنیای باستانم رسیده باشه!
اگه دوست داشتی بیشتر بخونی، اسم مقاله‌شون تو مجله iScience اینه: “تا چه حد بتن روم باستان پایدار بود؟”
منبع: +
