احتمالاً تا حالا درباره بسته‌های ریزی که توی سلول‌هامون وجود دارن و واسه بدن کلی کاربرد دارن چیزی نشنیدی! به اینا میگن “vesicle” یا همون “وزیکول خارج سلولی”. اینا مثل حباب‌های میکروسکوپی هستن که پروتئین و یه عالمه مواد مفید تو خودشون دارن و کمک می‌کنن سلولا با هم حرف بزنن و حتی واسه ترمیم و شفا کمک کنن.
حالا فکر کن اگه بشه از این وزیکولا یه جوری استفاده کرد که داروهای قوی رو کتابی برسونن دست سلول‌هایی که داغون شدن یا جاهایی که دستمون بهشون نمی‌رسه… خیلی خفنه، نه؟ دانشمندها واقعاً دنبال همین ایده هستن و می‌خوان از این وزیکولا مثل ماشین حمل دارو استفاده کنن.
ولی یه مشکل اساسی هست: اینکه تولید این وزیکولا خیلی کمه و با روش‌های معمولی اصلاً نمی‌تونن به تعداد زیاد برای درمان واقعاً کاربردش بدن. یعنی قیمت‌ها بالاس و دست هر کسی نمی‌رسه.
اینجا یه اتفاق خیلی باحال افتاده! محقق‌های دانشکده مهندسی FAMU-FSU یه روش جدید ابداع کردن که توش از یه دستگاه باحال به اسم “bioreactor” استفاده کردن. (بیوراکتور یعنی دستگاهی که سلولا رو توی محیط کنترل‌شده زیاد می‌کنن یا دستکاری می‌کنن؛ یه جور آزمایشگاه پیشرفته‌ی سلول‌پروری!)
این بیوراکتور مدل چرخنده‌شون، سلول‌های ساخته شده از رگ خونی رو تو محیط آزمایشگاه هی آروم می‌چرخونه. خودشون گفتن شبیه جریان خون واقعی عمل می‌کنه. با این حرکت آروم، سلولا خوشحال‌تر می‌شن و کلی وزیکول با کیفیت‌تر تولید می‌کنن!
پروفسور یان لی هم با یه مثال قشنگ توضیح داده: “فرض کن ما تونستیم کامیون‌های خیلی ریزی که حاوی دارو هستن رو از بافت‌های آزمایشگاهی برداریم و مستقیماً به سلول‌های آسیب‌دیده تو بدن برسونیم. کاری که ما کردیم دقیقاً همینه!” واقعاً مثل این می‌مونه که کارخانه رو از حالت عادی به حالت فوق‌بهینه ببری که همه چی با سرعت و کیفیت بالا کار کنه.
نتیجه؟ با این روش تولید وزیکول‌ها ۲ تا ۳ برابر روش‌های قبلی شد! یعنی نه فقط تعدادش بیشتره، بلکه کیفیت و قدرت شفابخشی‌شون هم بهتر حفظ شده.
جالبه بدونی این وزیکول‌هایی که از این روش دراومدن، هنوز خاصیت درمانی دارن و می‌تونن آسیب‌های سلولی ناشی از پیری رو کاهش بدن و رشد سلول رو بهتر کنن. یعنی به درد ترمیم بافت خیلی می‌خورن—در مقیاس بزرگتر همین داستان می‌تونه یه انقلاب برای درمانای جدید باشه.
این پیشرفت یه جور راه بازکن جدیه تا درمان با وزیکول وارد دنیای واقعی بشه و فقط نمونه آزمایشگاهی نباشه. چون تولید رو وسیع می‌کنه و قیمتا رو میاره پایین، یه روزی شاید همین وزیکولا تو درمان‌های رایج هم بیان وسط.
یکی از نویسنده‌های مقاله، جاستیس این گفته رو اضافه کرده که امیدواریم این تحقیق باعث بشه توجه علمی به وزیکول‌ها بیشتر بشه، چون الان باید کشف کنیم دقیقاً چی توشونه و ببینیم چقدر این روش برای تولید انبوه و مطمئن جواب می‌ده. خلاصه هنوز کلی سوال مونده، ولی این یه قدم درست تو مسیر آینده‌س!
این کار تیمی، نتیجه همکاری دانشگاه FAMU-FSU، دانشگاه ایالتی فلوریدا و شرکت PBS Biotech بوده و هزینه‌هاش رو بنیاد ملی علوم و سازمان ملی سلامت آمریکا دادن. مقاله‌شون رو هم تو مجله «Stem Cell Research & Therapy» چاپ کردن (یعنی مجله تحقیقات سلول‌های بنیادی و درمان).
منبع: +
