خب بگذار یک داستان جالب برات تعریف کنم، مخصوصاً اگر خودت یا کسی رو می‌شناسی که سکته مغزی کرده و الان تو خونه داره تلاش می‌کنه ورزش‌های توانبخشی انجام بده. می‌دونی که خیلی مهمه این افراد توی خونه هم ورزش و تمرین انجام بدن تا کم‌کم حالشون بهتر شه. اما یه نکته مهم اینجا هست: خیلی‌ها با اینکه می‌دونن این ورزش‌ها براشون خوبه، باز انگیزه یا نیت کافی واسه اجراشون ندارن.
یه پژوهش حسابی توی سه‌تا محله از شهر دaqing (توی چین) بین سال‌های ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۵ انجام شد— فکر کن ۲۱۶ نفر از بیماران سکته مغزی رو بررسی کردن تا بفهمن چرا بعضی‌ها تو خونه فعال‌ترن و چرا بعضی دیگه اصلاً حوصله ورزش ندارن!
راستی یه مدل علمی اینجا هست به اسم “خوداثربخشی”. خوداثربخشی یعنی اینکه خودت واقعاً باور داشته باشی می‌تونی یه کاری رو انجام بدی؛ مثلاً باور کنی که از پس ورزش‌های توانبخشی برمیای. دانشمندها فهمیدن هرچی خوداثربخشی یا همون اعتماد به نفس توی این زمینه بیشتر باشه، احتمال اینکه بری سراغ تمرینات بیشتر میشه. ولی نکته اصلی اینه که این ماجرا فقط به اعتماد به نفس ختم نمیشه!
اینجا دوتا واسطه مهم بین راه هستن که باید بشناسیشون:
۱. “ادراک ریسک عود مجدد” – یعنی اینکه شخص چقدر احتمال می‌ده دوباره براش سکته پیش بیاد. اگه یکی واقعاً بترسه که باز سکته کنه، طبیعتاً بیشتر سعی می‌کنه خودش رو تقویت کنه و ورزش‌ها رو جدی بگیره.
۲. “انتظارات از نتیجه” – یعنی اینکه طرف چه فکری درباره نتیجه ورزش‌ها داره. اگر فکر کنه فایده دارن و وضعش خیلی بهتر میشه، انگیزه‌اش برای ورزش کردن بالا می‌ره.
توی این تحقیق اومدن دیدن که نمره متوسطی که بیماران واسه “نیت اجرای ورزش خونگی” آوردن، حدود ۶۰.۶۲ از ۱۰۰ بود (با انحراف معیار ۶.۸۷). صادقانه بگم، این عدد نشون می‌ده هنوز کلی جا واسه بهتر شدن داریم و مردم هنوز می‌تونن تو این زمینه پیشرفت کنن.
تحلیل‌های آماری نشون داد خوداثربخشی (یا همون اعتماد به نفس نسبت به توانایی انجام ورزش) مستقیماً روی نیت اجرای ورزش اثر داره. اما این وسط دو تا موضوع—یعنی ادراک ریسک عود سکته و انتظارات مثبت نسبت به ورزش—مثل یه پل می‌مونن و رابطه رو قوی‌تر می‌کنن. مجسم کن، هرکدوم اینا جدا جدا روی انگیزه ورزش کردن تو خونه اثر می‌ذارن و در کنار هم تأثیرشون بیشتر هم میشه.
خلاصه حرف این تحقیق اینه که اگه خانواده‌ها و کادر درمانی بخوان جدی، به بیماران سکته مغزی کمک کنن تا تو خونه منظم ورزش کنن، باید این سه چیز رو مدنظر قرار بدن:
- خوداثربخشی یا باور داشتن به توان خودشون
- شناخت خطر عود دوباره سکته
- امیدوار بودن به نتیجه‌های خوب ورزش
پیشنهاد کردن که هر کاری، مثل کلاس، مشاوره، یا حتی حرف زدن و آشناسازی بیمار با خطرات عود دوباره یا توضیح دادن نتیجه تمرین، می‌تونه به انگیزه و اراده‌ش کمک کنه.
پس اگه دور و برت کسی سکته کرده یا خودت می‌خوای این مسیر رو بری، حواست به این ماجراها باشه و بدون که هم انگیزه درونی مهمه و هم طرز نگاهت به آینده و نتیجه‌ها!
منبع: +
