اگه عاشق فضا و آسمون شب هستی، این یکی رو نباید از دست بدی! چند روز قبل از اینکه دنباله‌دار معروف جدید یعنی لیمون (C/2025 A6 Lemmon) به نزدیک‌ترین فاصله‌اش به زمین تو هزار سال اخیر برسه، یکی از عکاس‌های اسکاتلندی یعنی آلن تاف یه عکس فوق‌العاده ازش انداخت. ماجرای عکس هم کلی باحاله: داشت دنبال لیمون می‌گشت که یه‌هو شفق‌های قطبی (Aurora) با اون همه رنگ عجیب و غریب تو آسمون منفجر شدن و همه چی رو رنگی کردن.
شفق قطبی یعنی چی؟ شفق قطبی همین نورهای بی‌نظیر تو آسمون شب هستن که معمولاً نزدیک قطب‌ها دیده می‌شن و علتش اختلالات مغناطیسیه که تو زمین اتفاق می‌افته. تو این مورد خاص، یه توفان خورشیدی سورپرایزی (یعنی چیزی که اصلاً پیش‌بینی دقیق براش نبود!) به اسم
“coronal mass ejection” یا همون فوران جرم تاج خورشیدی اتفاق افتاده بود. یعنی خلاصه یه توده عظیم ذرات از خورشید پرت شده بود سمت زمین و با میدون مغناطیسی‌مون برخورد کرده بود. البته اول فکر می‌کردن این اتفاق دو روز زودتر میفته ولی آخرش یه کوچولو دیر رسید!
نتیجه چی شد؟ شفق قطبی نه تنها افتاد، بلکه تا حد G2 (یه درجه‌بندی واسه شدت توفان‌های مغناطیسی، که G2 یعنی متوسط و می‌تونه تو ۱۵ تا ایالت آمریکا هم شفق قابل دیدن بسازه!) هم رسیده بود. حالا نکته خفن این بود که شفق‌ها فقط سبز و قرمز معمولی نبودن، بلکه آبی و نارنجی و صورتی هم داشت (رنگ صورتی و نارنجی تو شفق‌ها خیلی نادرن و معمولاً فقط وقتی دیده می‌شن که ذرات خورشیدی فوق‌العاده قوی به زمین برسن).
عکسی که آلن تاف گرفته، دنباله‌دار لیمون رو نشون میده که انگار وسط شفق‌هایی با همه رنگ‌های فانتزی داره “پرواز” می‌کنه. باید بدونی وقتی این عکس گرفته شده، دنباله‌دار هنوز بیشتر از ۲۳۰ برابر فاصله ماه تا زمین از ما دورتر بود!
خود دنباله‌دار لیمون داستانش مفصل‌تره: اول ژانویه ۲۰۲۵ تو یه رصدخونه تو آریزونا کشف شد (رصدخونه Mt. Lemmon SkyCenter). این دنباله‌دار غیرتناوبیه – یعنی هر ۱۳۵۰ سال یه بار دور خورشید می‌چرخه. اکتبر ۲۰۲۵ به نزدیک‌ترین فاصله به زمین می‌رسه (حدود ۹۰ میلیون کیلومتر)، و بعدشم میره سمت نزدیک‌ترین نقطه به خورشیدش که اسمش perihelion هست (perihelion یعنی همین نزدیک‌ترین نقطه یه جسم تو مدارش به خورشید!).
نکته جالب درباره لیمون اینه که اخیراً خیلی پرنورتر شده، چون با نزدیک‌تر شدن به خورشید، اون ابر گاز و یخ و گرد و خاک دورش (که بهش میگن “coma” – اون هالهٔ روشن دور دنباله‌داره) گسترش پیدا کرده. الان اونقدری پرنوره که با چشم غیرمسلح هم قابل دیدنه (قدر روشناییش ۴ ثبت شده – هرچی این عدد کمتر باشه، جرم آسمونی پرنورتره!). بعلاوه دنباله درازی هم پیدا کرده که با باد خورشیدی (توضیح سریع: wind خورشیدی، همون جریانیه که خورشید ذرات باردار رو تو فضا پخش می‌کنه) هی مرتب درگیر میشه و بعضی وقتا یه تیکه‌هایی ازش کنده میشه!
اگه تو نیمکره شمالی زمین زندگی می‌کنی، چند شب دیگه می‌تونی لیمون رو تو آسمون شمال غرب ببینی، درست زیر دسته صورت فلکی دب اکبر (Big Dipper). البته برای مشاهده فوق‌العاده باحال‌تر یه دوربین دوچشمی یا تلسکوپ خونگی می‌تونه غوغا کنه!
راستی، اسم یه دنباله‌دار دیگه هم این روزها زیاد شنیده میشه: دنباله‌دار SWAN که دقیقاً یه روز قبل از لیمون به نزدیک‌ترین فاصله‌اش به زمین رسید. البته اونقدر پرنور نیست که با چشم بشه دیدش؛ فقط با تجهیزات نجومی امکانش هست.
خلاصه، اگه دوست داری یه عکس خفن از لیمون بندازی، تو اینترنت کلی راهنما برای “عکاسی از دنباله‌دارها” پیدا میشه. مطمئن باش یه خاطره و سوژه بی‌نظیر برای تعریف تو مهمونی‌ها گیرت میاد!
زمین، فضا، خورشید، شفق قطبی، دنباله‌دار… همه با هم یه جشن واقعی وسط آسمون شب اسکاتلند راه انداختن که یادمون میده جهان همیشه پر از شگفتیه و ممکنه هر لحظه غافلگیرمون کنه!
منبع: +
