یه بحث جالب همیشه سر اینکه معلم‌ها چی از دانش‌آموزها انتظار دارن و این انتظارات چطور واقعا روی عملکرد و خلاقیت بچه‌ها تاثیر میذاره، مطرح بوده. خب، اینجا می‌خوایم یه تحقیقی رو با هم بررسی کنیم که دقیقاً روی این موضوع زوم کرده و دنبال این بوده که بفهمه چطوری توقعات معلم‌ها می‌تونن بچه‌ها رو توی درس و خلاقیتشون جلو بندازن یا حتی انگیزه‌شون رو بالا ببرن!
اول ببینیم اصلاً چی میخواستن بدونن؟ محقق‌ها اومدن نقش انگیزه پیشرفت (Achievement Motivation یعنی همون حسی که می‌خوای موفق شی و درس بخونی یا کاری خفن انجام بدی)، رو وسط کشیدن و گفتن این عامل می‌تونه باعث بشه بین انتظارات معلم و اینکه بچه‌ها تو درس و خلاقیت چطور عمل می‌کنن، یه رابطه قشنگ برقرار شه.
حالا روش‌شون چجوری بود؟
توی این تحقیق، حدود ۵۸۳ تا دانش‌آموز راهنمایی تو شهر و اطرافش رو جمع کردن. با چند تا ابزار علمی، مثل «مقیاس انتظارات معلم» (همون ابزارهایی که به معلم میگن دقیقاً چقدر امید به دانش‌آموز داره)، معدل امتحان‌های نهایی تو دروس فارسی، ریاضی و انگلیسی (برای سنجش پیشرفت تحصیلی)، یه مقیاس مخصوص انگیزه پیشرفت، و یه تست استاندارد شده برای خلاقیت استفاده کردن. بعدشم کلی داده و عدد و آمار جمع کردن و با روش‌هایی مثل ANOVA (یک نوع تحلیل آماری که مقایسه می‌کنه گروه‌ها چه فرقی دارن)، و مدل‌سازی معادلات ساختاری یا SEM (یه روش پیشرفته آماری واسه دیدن اینکه روابط بین چندتا عامل چطوریه)، بررسی کردن که چیا به چیا ربط داره.
نتیجه چی شد؟
نتایج خیلی جالب بود! کلاً مشخص شد هر چی معلم نسبت به دانش‌آموزهای خودش انتظارات مثبت‌تری داشته باشه، دانش‌آموزها تو نمرات درسی موفق‌تر میشن. بعد یه مرحله جالب‌تر این بود که این رابطه فقط مستقیم نیست؛ انگیزه پیشرفت دانش‌آموز هم وارد وسط میشه. یعنی اون حس و انگیزه‌ای که بچه‌ها رو ترغیب می‌کنه بهتر بشن یا خلاق‌تر کار کنن، بین مسیر تاثر انتظارات معلم و موفقیت تحصیلی و خلاقیت نقش واسطه (mediator) داره. واسه خلاقیت حتی کل رابطه بین معلم و خلاقیت فقط با انگیزه پیشرفت توضیح داده میشه (یعنی معلم باید اول انگیزه رو ببره بالا تا خلاقیت شکل بگیره).
یعنی چی؟ یعنی صرف اینکه معلم فکر کنه یه دانش‌آموز باهوشه و آینده‌ش روشنه، خودش باعث میشه دانش‌آموز حس اعتماد به نفس و اشتیاق پیدا کنه، انگیزش بالا بره، بعد این انگیزه‌ش هم باعث میشه تو درس و خلاقیتش بدرخشه.
پس نتیجه اخلاقی داستان اینکه انتظارات معلم خیلی مهمه، اما مهم‌تر از اون، اینکه معلم چطوری با این انتظاراتش به دانش‌آموز انگیزه بده. معلم‌هایی که بلدن به بچه‌ها امید بدن و یه جوری بهشون نشون بدن که باورشون دارن، باعث میشن دانش‌آموز هم باور کنه می‌تونه موفق باشه. این هم برای یادگیری بهتر جواب میده، هم برای اون موقع‌هایی که باید خلاقیت به خرج بده؛ مثلاً تو پروژه‌های علمی یا هنری مدرسه.
این تحقیق کلاً داره نشون میده اگه بخواهیم Educational Environment یا فضای یادگیری دبیرستانی رو بهتر کنیم، باید معلم‌هامون رو آموزش بدیم که چطور انتظارات واقعاً مثبت و امیدبخش داشته باشن. اینطوری میشه بچه‌ها رو به موفقیت و خلاقیت واقعی رسوند.
خلاصه، دفعه بعدی اگه معلمتون گفت “امیدوارم عالی باشی!” بدونین این جمله فقط یه جمله ساده نیست؛ پشتش کلی تأثیر روانشناختی و انگیزشی خوابیده!
منبع: +
