خب بیاید یه نگاه دوست‌داشتنی بندازیم به یه تحقیق جالب که روی بچه‌های دبستانی توی چین انجام شده! محقق‌ها اومدن بررسی کردن که رابطه دانش‌آموزا با معلم‌ها و دوست‌هاشون چقدر می‌تونه رو انگیزه و اشتیاق درس خوندنشون تاثیر بذاره. تازه این تحقیق سه بار تو سه بازه زمانی مختلف انجام شده تا وضعیت رو به صورت درازمدت یا همون طولانی مدت، زیر نظر بگیرن.
ماجرا اینه که ۴۶۰ تا بچه کلاس سومی (با میانگین سنی حدود ۹ سال) رو از ژوئن ۲۰۲۲ تا اکتبر ۲۰۲۳، به دقت زیرنظر گرفتن؛ یعنی داده‌هاشون رو تو سه مرحله مختلف جمع کردن (به این کار تو تحقیق می‌گن «طولی» یا همون longitudinal، یعنی چیزی رو تو مدت طولانی بررسی کردن).
خب، حالا چی پیدا کردن؟ مهم‌ترین نکته تحقیق این بود که رابطه بین دانش‌آموزا و دوستاشون و همین‌طور رابطه بین دانش‌آموزا و معلم‌هاشون، هر دو رو انگیزه و میزان مشارکت تو درس اثر می‌ذارن. مشارکت تو درس همون Learning engagement هست، یعنی این که بچه‌ها چقدر سر کلاس فعالن، انگیزه دارن و توی درس خوندن جدی‌ان. وقتی محقق‌ها گشتن ببینن کدوم رابطه اثرش تثبیت شده‌تره، فهمیدن ارتباط با دوستا تو تمام این سال‌ها (یعنی از کلاس سوم تا پنجم) همون اثر دوطرفه‌ش رو حفظ می‌کنه. دوطرفه یعنی چی؟ یعنی هم دوستای خوب باعث میشن بچه انگیزه بگیره بیشتر درس بخونه، هم اونی که انگیزه درس داره راحت‌تر دوست پیدا می‌کنه.
اما رابطه با معلم‌ها مسیرش یکم فرق می‌کنه! تاثیر دوطرفه بین رابطه شاگرد و معلم فقط تو کلاس سوم و چهارم دیده شده، یعنی از کلاس پنجم به بعد این رابطه دیگه اون وزن و تاثیر قبلی رو نداره و تقریباً محو میشه. احتمالاً چون بچه‌ها بزرگ‌تر میشن و بیشتر رو دوستاشون حساب می‌کنن تا معلم.
کل قضیه داره یه نکته مهم روان‌شناسی رشد رو تأیید می‌کنه: تئوری سیستم‌های رشدی، که میگه عوامل مختلف، به نسبت سن و شرایط، تاثیرهای خزنده و متفاوتی روی رشد دانش‌آموزا دارن. این حاصلش چیه؟ یعنی برای اینکه بخوایم بچه‌های دبستانی با انگیزه‌تر باشن یا بهتر رشد کنن، تا کلاس چهارم باید حسابی رو رابطه‌ی مثبت بچه‌ها با معلم کار کنیم (یه جورایی با معلم‌ها پروژه بگیریم!)، ولی از کلاس پنجم به بعد تا می‌تونیم باید به کمک خود بچه‌ها (دوستاشون)، راه‌های انگیزشی درست کنیم.
در آخر، این تحقیقات به مدرسه‌ها و پدر و مادرها نشون میده که اگه به موقع و با آگاهی به روابط بچه‌ها (هم با دوست، هم با معلم) توجه کنن، می‌تونن حسابی به پیشرفت و رشد انگیزه‌شون کمک کنن. پس اگه شما بچه دبستانی دور وبرتون دارین، بدونین که نقش دوستا از یه جایی به بعد کلی پررنگ‌تر میشه و نباید فقط دل‌خوش به معلم بود! 😉
منبع: +
