اگه فکر می‌کنی لپ‌تاپت خفن‌ترین چیزیه که تا حالا ساختن، بذار همین اول کارت رو راه بندازم: ابررایانه‌ها، ماشین‌هایی هستن که توی انباری‌های بزرگ جا می‌گیرن و ریاضیاتی رو تو چند ثانیه حل می‌کنن که لپ‌تاپت حتی اگه چند قرن هم براش وقت بذاری، از پسشون بر نمیاد! سرعت این هیولاها رو با واحد FLOPS (یعنی چند عملیات اعشاری در هر ثانیه) اندازه می‌گیرن؛ خلاصه هرچی فلپس بیشتر، یعنی قوی‌تر!
یه تست معروف به اسم LINPACK (یا همون HPL)، فُرم بین‌الملیِ مسابقه سرعت بین ابررایانه‌هاست. هر شش ماه یه بار پروژه TOP500 یه لیست می‌ده و نشون می‌ده کی الان قهرمان دنیاس. خبری که خیلی باحاله اینه که دیگه فقط آزمایشگاه‌های ملی آمریکا تو این رقابت نیستن، پای اروپا، صنعت، حتی رایانش ابری هم به این جمع باز شده!
خب برسیم به خود ستاره‌ها:
۱. ال‌کاپیتان، آمریکا (Lawrence Livermore National Laboratory)
پادشاه حال حاضرِ ابررایانه‌ها El Capitan هست با رکورد استثنایی ۱.۷۴۲ اگزافلاپس (exaFLOPS، یعنی یه رقم با ۱۸ تا صفر جلوش)! کلاً هرجا اسم “EX” ببینی، طرف توی لیگ اگزاسونه. سیستمش از HPE Cray و پردازنده‌های AMD EPYC و شتاب‌دهنده‌های Instinct MI300A ساخته شده، همه اینا رو شبکه Slingshot-11 مثل نخ تسبیح بهم وصل کرده. تازه جالبه بدونی این سیستم نه فقط رو کاغذ، که تو دنیای واقعی هم قویه و آزمایش‌های علمی مهمی مثل شبیه‌سازی‌های هسته‌ای و تحقیقات انرژی رو انجام می‌ده.
۲. فرانتیر، آمریکا (Oak Ridge National Laboratory)
فرانتیر هنوزم معرکه‌س: رکورد ۱.۳۵۳ اگزافلاپس رو زده. از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ صدرنشین بود تا اینکه ال‌کاپیتان اومد. بازم میگه من کَم نیاوردم، چون پردازش موضوعاتی مثل انرژی، زیست‌فناوری و اخترفیزیک روش با قدرت جریان داره. مثل ال‌کاپیتان از سری HPE Cray بهره می‌بره، اما فرقش مدل و نسل قطعاتشه.
۳. آرورا، آمریکا (Argonne National Laboratory)
اینجا یه ستاره دیگه داریم؛ Aurora تونسته به رکورد ۱.۰۱۲ اگزافلاپس برسه. آرورا با همکاری HPE Cray و پردازنده‌های ابرسری Xeon + شتاب‌دهنده‌های گرافیکی اینتل ساخته شده. اصلی‌ترین کاربردش هم ترکیب شبیه‌سازی علمی با هوش مصنوعی تازه‌واردِ حسابیه—مثلاً مطالعات همجوشی هسته‌ای، مدل‌سازی آب‌وهوا و اجرای آزمایش‌های بزرگ روی مدل‌های زبانی.
۴. بوستر ژوپیتر، آلمان (EuroHPC/Jülich)
یه حرکت خفن از اروپا: سیستم JUPITER Booster با رکورد ۷۹۳.۴ پتافلاپس (petaFLOPS یعنی یه رقم با ۱۵ تا صفر جلوش) تازه وارد لیست شده و سریع‌ترین توی اروپاست. پردازنده‌های NVIDIA Grace-Hopper و شبکه فوق سریع InfiniBand داره. این یعنی اروپا به عصر رقابت جدی اومده و دیگه فقط تماشاچی نیست!
۵. ایگل، آمریکا (Microsoft Azure)
تا حالا به این فکر کردی یه ابررایانه اجاره کنی؟ خب Eagle درست همینه! با قدرت ۵۶۱.۲ پتافلاپس، این سیستم رو روی فضای ابری (cloud) مایکروسافت می‌تونی ساعتی کرایه کنی، همون Azure معروف. ترکیبی از پردازنده‌های Xeon و کارت گرافیک NVIDIA H100 داره، همه هم روی شبکه حرفه‌ای InfiniBand.
۶. HPC6، ایتالیا (Eni Green Data Center)
حالا ایتالیا هم برای صنایع نفت و گازش یه هیولای به اسم HPC6 درست کرده؛ ۴۷۷.۹ پتافلاپس که پارسال یه مدتی سریع‌ترین اروپایی بود. کاربردش بیشتر تو شناسایی منابع زیرزمینی و تحقیقات انرژی پاکه. از همون ترکیب HPE Cray، AMD EPYC و گرافیک MI250X استفاده می‌کنه. خلاصه هدفش اینه که انتقال فناوری به انرژی سبز رو سرعت بده.
۷. فوگا‌کو، ژاپن (Riken R-CCS)
فوجاکو یه ابررایانه ژاپنیه که روش A64FX (پردازنده‌ای با معماری ARM، یعنی همون چیزایی که تو گوشی‌ها می‌بینیم ولی خیلی حرفه‌ای‌تر) کار می‌کنه. رکوردش ۴۴۲ پتافلاپس بود و سالای ۲۰۲۰-۲۱ قهرمان دنیا شد اما الانم هنوزم توی علوم پیشرفته قدرت‌نمایی می‌کنه.
۸. آلپس، سوئیس (CSCS)
آلپس که اسمش هم بوی کوه و یخ می‌ده، یکی از تخصصی‌ترین سیستم‌های اروپا برای شبیه‌سازی‌های موازی و هوش مصنوعیه: ۴۳۴.۹ پتافلاپس. توانایی انجام آموزش مدل‌های بزرگ هوش مصنوعی (یعنی همین مدل‌های زبان و تصویرِ عجیب غریب) رو داره و همینطور فیزیک شبیه‌سازی.
۹. لومی، فنلاند (EuroHPC/CSC)
یکی دیگه از ابررایانه‌های اروپایی قدرتمند: LUMI با قدرت ۳۷۹.۷ پتافلاپس. با انرژی تجدیدپذیر کار می‌کنه و حتی گرمای تولیدی‌شو دوباره بازیابی می‌کنن. خیلی توی پژوهش‌های آب‌وهوا و مواد جدید بکار می‌ره.
۱۰. لئوناردو، ایتالیا (EuroHPC/CINECA)
آخرین عضو لیست، لئوناردو تو ایتالیا که با قدرت ۲۴۱.۲ پتافلاپس هنوز توی لیست تاپ‌تن جا خوش کرده. فوق‌العاده در مدیریت انرژی و خنک‌کردنش با آب حرفه‌ای عمل می‌کنه و معماری‌ش هنوز رقابتی باقی مونده.
بعدش چی؟
تو دنیای ابررایانه‌ها همیشه رقابت ادامه داره. هدف بعدی ساخت “زِتا-کلاس”هاست. یعنی دیگه اونقد سرعت که باید یه رقم با ۲۱ تا صفر جلوش بذارن! ژاپن برنامه داره تا ۲۰۳۰ نسل جدید فوجاکو رو با این قدرت بسازه و دنیا رو دوباره شوکه کنه.
البته فوت کوزه‌گری این رقابت‌ها اینه که چین دیگه داده‌هاشو رو نمی‌کنه، یعنی هیچ‌کس نمی‌دونه واقعاً چه ماشینی ساختن. همین موضوع یه پرده رمزآلود به این رقابت‌ها اضافه کرده و همه منتظرن ببینن کی و کجا ماشینی میاد که رکورد زتا رو جابه‌جا کنه.
خلاصه: هرچی از آینده بخوای بدونی، یه چیز قطعی‌ه، ابررایانه‌ها دارن دنیا رو با دستای دیجی تأثیرگذارتر می‌کنن و قراره اتفاقای عجیبی رو رقم بزنن!
منبع: +
