سه تا سؤال مهم درباره مصرف انرژی هوش مصنوعی که هنوز هیچ‌کس جوابش رو نمی‌دونه!

اگه طرفدار هوش مصنوعی (AI) باشی، احتمالا برات جالبه بدونی که این تکنولوژی باحال چقدر از برق و انرژی زمین داره مصرف می‌کنه. مثلاً چت‌بات‌هایی مثل ChatGPT یا Gemini الان شدن بخشی از روزمره‌ی خیلیا. اما آیا کسی واقعاً می‌دونه هر بار که ازشون یه سؤال می‌پرسی، چقدر برق مصرف میشه؟ جالبه بدونی که حتی تیمی که کلی روی این موضوع تحقیق کرده بود، نتونستن عدد دقیقش رو بفهمن!

خیلی از پژوهشگرا و خبرنگارا، حتی به گوگل، اوپن‌اِی‌آی (OpenAI)، و مایکروسافت گیر دادن که آقا اِین عدد مصرف انرژی رو بدید. اما شرکتا عین خیالشون نبود و اطلاعات نمی‌دادن. جوری شده بود که مجبور بودن فقط حدس بزنن؛ مثل اینکه بخوای بفهمی یه ماشین چقدر بنزین مصرف می‌کنه بدون اینکه سوارش بشی، فقط صدای موتورش رو از دور گوش بدی!

تا اینکه تابستون امسال یه حرکتی زدند و بالاخره سام آلتمن، مدیرعامل اوپن‌اِی‌آی، گفت هر سؤالِ متوسط به ChatGPT حدود 0.34 وات‌ساعت برق می‌خواد. گوگل هم گفت جواب دادن به هر سؤالِ Gemini حدود 0.24 وات‌ساعته. حالا این اعداد یعنی چی؟ مثلاً اگه می‌خوای بدونی، این مقدار برقیه که یه مایکروویو تو چند ثانیه مصرف می‌کنه. پس واقعیتش برای کارای کوچیک، مصرفش خیلی زیاد نیست.

اما داستان تموم نمی‌شه! اولاً این اعدادی که شرکتا دادن، فقط مربوط به «چت» کردن با بات‌هاست. در صورتی‌که آدم‌ها دارن کارای اساسی‌تری با هوش مصنوعی می‌کنن، مثل ساختن عکس یا ویدیو که معلوم نیست چقدر برق می‌بره. تازه هیچ‌کس دقیق نمی‌گه برای مدل‌های بزرگ‌تر یا پردازش‌های طولانی‌تر چقدر مصرف بالاتر میره. ساشا لوسیونی (Sasha Luccioni)—که توی پروژه Hugging Face مسئول هوش مصنوعی و محیط زیسته—گفته باید آمار برای همه حالت‌ها و استفاده‌های مختلف هوش مصنوعی منتشر بشه نه فقط یه مدل یا یه کاربرد خاص.

یه نکته دیگه اینکه این مصرف انرژی تک‌تک آدم‌ها نیست که زیاد باشه، مشکل وقتی شروع میشه که میلیاردها نفر اول به اول از این سرویس‌ها استفاده کنن. مثلاً فقط چت‌جی‌پی‌تی روزانه ۲.۵ میلیارد پیام جواب می‌ده! پژوهشایی که تو آمریکا انجام شده، نشون می‌ده اگه این روند همینطوری ادامه پیدا کنه، تا سه سال دیگه فقط هوش مصنوعی به تنهایی می‌تونه به اندازه ۲۲ درصد کل برق مصرفی خونه‌های آمریکا برق بخواد! یعنی خیلی عدد وحشتناک و بزرگیه!

یه مشکل دیگه اینه که شرکتای تکنولوژی می‌گن همین هوش مصنوعی قراره مصرف انرژی رو کاهش بده؛ مثلاً بتونه سیستم‌های گرمایش و سرمایش رو هوشمند کنه، یا معادن مواد لازم برای باتری خودروهای برقی رو راحت‌تر کشف کنه. اما فعلاً هنوز نشونه‌ای نیست که واقعاً این اتفاق افتاده باشه. حتی خود مایکروسافت اعتراف کرد که به خاطر سرمایه‌گذاری توی AI، آلایندگیش از سال ۲۰۲۰، حدود ۲۳ درصد بیشتر شده. یعنی وعده داده بودن به سمت کربن منفی (carbon negative: یعنی آلایندی‌براش کمتر بشه تا حتی بیشتر از اونچه تولید می‌کنه رو پاک کنه) حرکت کنن، ولی تو عمل هنوز بهش نرسیدن.

نکته جالب‌تر اینه که اصلاً معلوم نیست این تب هوش مصنوعی تا کجا قراره ادامه پیدا کنه. دوست‌داران تکنولوژی می‌گن قراره همه‌چیز با هوش مصنوعی تغییر کنه، اما از اون طرف، امسال بعضیا گفتن احساس می‌کنن AI به آخر خط پیشرفت رسیده و شاید تا چند سال دیگه دیگه این همه استقبال نباشه. مثلاً خروجی GPT-5، نسخه جدید ChatGPT، اونقدرا که فکر می‌کردن، انقلابی نشد و حتی خود اوپن‌اِی‌آی هم زیاد ازش راضی نبود. تازه گزارش MIT نشون داده ۹۵ درصد شرکت‌ها هنوز سود خاصی از سرمایه‌گذاری عظیمشون روی هوش مصنوعی نبردن و سهام خیلی شرکتا ریخت!

منبع: +