اگه فکر می‌کنی فقط چاق بودن باعث دردسر و ناراحتیه، لازمه بدونی یه دسته دیگه هم هستن که دقیقاً برعکس مشکل دارن: لاغری بیش از حد که خودش دردسرهای خاصی داره! شاید باور نکنی، ولی بعضیا واقعاً هرچی می‌خورن وزن نمی‌گیرن و حتی براشون حسابی آزاردهنده‌ست.
مثلاً بلا بارنز که مربی اضافه وزن تو بریتانیاست، همیشه با خانوم‌هایی سر و کار داره که همه فکر می‌کنن باید وزن کم کنن، ولی اینا دقیقا دنبال چاق‌تر شدن هستن. یکی از مراجعه‌کننده‌هاش اونقدر لاغر بود که مجبوره زیر لِگینگزش پد نشیمن بذاره تا بدنش یه کم بزرگ‌تر دیده بشه! تو تابستون بعضی‌ها سه‌تا شلوار رو هم می‌پوشن تا شاید تپل‌تر به نظر بیان.
حالا جالب‌تر بدونی که این دسته اصلاً تعدادشون کم نیست. دانشمندها تخمین زدن حدود ۱.۹٪ مردم دنیا ذاتاً خیلی لاغرن، که فقط تو آمریکا ۶.۵ میلیون نفر این‌جورن! اسم علمی و شیک این حالت رو گذاشتن “Constitutional Thinness” یعنی لاغری ذاتی که ربطی به رژیم و ورزش نداره.
حکایت ژنتیک و سوخت‌وساز بدن
جالب اینجاست که این افراد هم اندازه بقیه غذا می‌خورن و تنبلی نمی‌کنن، ولی BMIشون پایینه، یعنی شاخص بدنی‌شون زیر ۱۸.۵ـه و گاهی تا ۱۴ هم می‌رسه (مثلاً یه نفر پنج‌قدمی فقط ۷۲ پوند وزن داره!). مجموعه تحقیقات نشون می‌ده کمتر از ۵۰ مطالعه علمی درباره لاغری ذاتی انجام شده و این موضوع خیلی کمرنگ بوده، در حالی که راجع به چاقی هزاران تحقیق شده.
دانشمندها حالا دارن روش کار می‌کنن که چرا بدن این آدم‌ها فرق داره. مثلاً مشخص شده اثر ژنتیک خیلی مهمه: یه تحقیق معروف که دوقلوهای یکسان رو سه ماه با روزی هزار کالری اضافه تغذیه کرده بود، نشون داد حتی دوقلوها هم با اینکه ژن مشابه دارن وزنشون متفاوت زیاد میشه. یکی تا ۳۰ پوند گرفت و یکی کمتر از ۱۰ پوند. نتیجه؟ ژنتیک نقش پررنگی داره تو اینکه بدن وزنت رو نگه داره یا نه.
یه نکته جذاب: بدن بیشتر ماها یه جورایی وزن “تنظیم‌شده” یا “set point” داره (یعنی بدن دوست داره همیشه دور یه وزن خاص بچرخه، حتی اگه کم یا زیاد بخوری). برای همین اکثر رژیم‌ها نتایج دائمی نمی‌دن: بدن از یه جایی به بعد جلوی کاهش وزن یا افزایش وزن بیش از حد رو می‌گیره!
لاغری ذاتی فقط خوش‌شانس بودن نیست!
خیلیا فکر می‌کنن لاغری یعنی خوش‌شانسی، اما واقعیت اینه که آدمای لاغر ذاتی هم مثل چاق‌ها حسابی از طرف مردم قضاوت می‌شن؛ یه پدیده به اسم “Skinny shaming”، یعنی سرکوفت و طعنه خوردن بخاطر لاغری. مثلاً بعضیا فکر می‌کنن این افراد بولیمیا دارن (یه نوع اختلال تغذیه که فرد غذا رو بالا میاره) یا با وجود حجم غذای زیاد، ملت فکر می‌کنن اینا حتماً مخفیانه رژیم می‌گیرن یا مریض‌ان!
خود بارنز میگه خانواده حتی ناراحتیش رو جدی نمی‌گرفتن و بهش می‌گفتن: «خب وزن من رو بردار!» در واقع، لاغری بیش از حد می‌تونه برای خانم‌ها از نظر اعتمادبه‌نفس و تصویر بدنی اذیت کننده باشه.
صحنه‌های عجیب بدن‌های لاغر ذاتی
تحقیقات جدید کشف کرده این افراد اصلاً بی‌چربی نیستن؛ یعنی خیلی چربی بدنشون تو رنج طبیعی باقی می‌مونه اما عضله‌هاشون کمتره – یعنی فیبرهای عضلاتشون به طور متوسط ۲۰ درصد کوچیک‌تر از افراد عادیه! احتمالاً توده استخوانی‌شون هم کمه. خب حالا چی میشه؟ مثلاً شاید خطر پوکی استخوان یا ناتوانی تو کار بعد از یه سن بالا بره.
از طرفی بعضیاشون خیلی اینور اونور می‌پرن یا حتی وقتی زیاد ورزش نمی‌کنن، بی‌قرار و پرجنب‌وجوشن و همین باعث میشه بخشی از انرژی بدن به صورت حرارت یا اصطلاحاً ترموژنز (یعنی تبدیل کالری به گرما) مصرف شه.
یه نکته جالب دیگه اینه که تحقیقات نشون داده بعضیا تا ۱۰ درصد کالری که می‌خورن، از طریق فضولات و کمی هم ادرار دفع می‌کنن، یعنی کالری هدر می‌ره! حتی دیده شده یه خانم روزی ۲۰۰ کالری رو فقط تو دستشویی جا می‌ذاره! (حال کن با بدنای باحال!)
شاید بدن این افراد دارای “چربی قهوه‌ای” بیشتریه – یه نوع چربی که کالری می‌سوزونه و بدن رو گرم می‌کنه (برخلاف چربی معمولی که فقط ذخیره انرژی‌ـه).
کدوم ژن این وسط نقش بازی می‌کنه؟
محقق‌ها فهمیدن حدود ۷۴٪ از افراد خیلی لاغر، خانواده‌شون هم همینطورن! ژن‌هایی مثل FTO، MC4R و FAIM2 شناخته شدن که هم تو چاقی نقش دارن هم تو لاغری ذاتی. تازه، ژن ALK واقعاً عجیب‌تره: دانشمندها وقتی ژن ALK رو تو موش‌ها حذف کردن، با اینکه بهشون رژیم پرچرب دادن، این موش‌ها چاق هم نشدن! یعنی ظاهراً ژن ALK تو مغز وظیفه داره به بدن بگه چقدر چربی بسوزونه.
دانشمندها امیدوارن با پیدا کردن رمز این ژن‌ها بشه به آدمای لاغر ذاتی کمک کرد راحت‌تر چاق بشن، یا حتی فرمولی پیدا بشه که جلوی چاقی رو هم بگیره. شاید حتی داروهایی کشف شه که مثل معجزه عمل کنه.
تجربه خودی:
بارنز خودش غیر از مربیگری، با آزمون و خطا تونست تو چند سال حدود ۱۸ کیلو اضافه کنه. اون اول فقط با شیرینی و بیسکویت کالری‌ها رو بالا می‌برد، ولی بعداً فهمید کیفیت غذا هم مهمه و سراغ خوراکی‌های سالم‌تر و ورزش قدرتی رفت. حالا به بدن قوی خودش افتخار می‌کنه و میگه شاید فقط ۲-۳ کیلو دیگه خوشحال‌ترش کنه!
جمع‌بندی دوستانه:
پس اگه فکر می‌کنی لاغری ذاتی همیشه خوش‌شانسیه، بدون ممکنه یه بخش از اوج سختی‌ها و قضاوت‌ها رو کسی تجربه کنه که هرکاری می‌کنه باز لاغر می‌مونه. دانشمندها هنوز دارن دنبال رمز و راز این موضوع می‌گردن و چه بسا جواب‌هایی پیدا کنن که به درد هم دنیای لاغرها و هم دنیای چاق‌ها بخوره!
منبع: +
