این روزا تو لندن، هوا حسابی سرد و تاریک شده؛ صبح‌ها همه‌چی یخ‌زده و باد هم که اصلاً رحم نمی‌کنه! تاریکی هم خودش آدم رو یاد ویتامین D می‌ندازه – همون ویتامینی که بهش میگن «ویتامین آفتاب» چون خورشید نقش اصلی رو تو ساختنش داره.
چند سال پیش وقتی واسه چکاپ رفتم دکتر، گفت ویتامین Dم کمه… ولی نسخه هم ننوشت! گفت «خب عزیزم همه تو انگلیس کم دارن! اگه بخوایم واسه همه مکمل بدیم، سیستم بهداشت ملی ورشکست میشه!»
حالا واقعیت اینه که کمبود ویتامین D، مخصوصاً تو کشورهای شمالی یا جاهایی که مردم مدت بیشتری از روز رو تو خونه یا محیط‌های بسته می‌گذرونن، یک مشکل جدیه. مخصوصا وقتی آفتاب نیست که پوست ما بتونه این ویتامین رو بسازه.
خب همه می‌دونن ویتامین D واسه سلامت استخونا لازمه. ولی تحقیقات جدید هی دارن نشون میدن این ویتامین کارای بیشتری هم تو بدنمون انجام میده. حتی روی سیستم ایمنی و قلبمون هم تاثیر داره!
یادتونه یه زمانی بیماری به اسم «بیماری انگلیسی» بود؟ الان فهمیدیم اون همون نرمی استخوان (ریکتز) بوده، یعنی استخون بچه‌ها ضعیف و خمیده میشه چون ویتامین D کمه. مخصوصاً بچه‌ها باید از بدو تولد تا یه سالگی مکمل ویتامین D بگیرن. چون بدن بدون این ماده نمی‌تونه کلسیم رو درست جذب کنه و کلسیمم ماده اصی ساخت استخونه.
حالا غیر از استخون، ویتامین D روی فشار خون هم اثر داره. معمولاً کسایی که کمبود D دارن، بیشتر در معرض فشار خون بالا هستن. بعضی تحقیقات حتی نشون دادن که مکمل‌های روزانه یا هفتگی ویتامین D می‌تونن به کم شدن فشار خون کمک کنن.
حتی کمبودش احتمال حمله قلبی و مشکلات قلبی (که به انگلیسی میگن “cardiovascular events” یعنی هر حادثه مهم و حادی برای قلب یا رگ‌ها) رو هم بیشتر می‌کنه. البته هنوز معلوم نیست خوردن مکمل D واقعا این ریسک رو پایین میاره یا نه، چون داده‌ها ضد و نقیض هستن.
درباره سیستم ایمنی بدن هم جالبه بدونی که سطح پایین ویتامین D باعث میشه بیشتر سرما بخوری. مثلاً کلی تحقیق نشون داده رابطه‌ای هست بین کمبود D و بیشتر سرماخوردن افراد. مکمل D هم روی ژن‌هایی که تو ایمنی بدن نقش دارن، اثر می‌ذاره و کمک می‌کنه بدن بهتر با میکروب‌ها بجنگه. اما خب یه سری تحقیقات هم هست که میگن مکمل D خیلی تفاوت محسوسی تو جلوگیری از عفونت‌های حاد تنفسی ایجاد نمی‌کنه.
نکته‌ای که خیلی بده اینه: معلوم نیست دقیقا چطور همه این کارها رو ویتامین D انجام میده و دانشمندا هنوز دنبال کشفش هستن!
بعضی تحقیقات حتی نشون دادن میزان ویتامین D تو روحیه، نتیجه بارداری، و حتی مدت زنده موندن افراد بعد از سرطان هم می‌تونه موثر باشه. آدم وسوسه میشه فکر کنه یه مکمل ارزون قراره همه چیو درست کنه! اما… واقعیت اینه که شواهد علمی هنوز کامل و صد در صد نیستن.
یه مشکلی که برای تحقیقات هست اینه که بیشتر ویتامین D ما از نور آفتاب به دست میاد، نه غذا. وقتی پوست در معرض UVB یا نور ماوراء بنفش خورشید قرار می‌گیره، خودش ویتامین D می‌سازه. ضمن اینکه رژیم غذایی أغلب ویتامین D زیادی نداره. منابعش بیشتر ماهی چرب، زرده تخم مرغ، قارچ و بعضی صبحونه‌های غنی‌شده با ویتامین D و شیرهای گیاهیه.
برای فهمیدن وضعیت بدن از لحاظ ویتامین D، میرن و خون رو از نظر ماده‌ای به نام 25-هیدروکسی‌کلکالسيفرول (که به اختصار می‌نویسن 25(OH)D – این همون ماده‌ایه که تو کبد ساخته میشه وقتی بدن ویتامین D رو مصرف می‌کنه) بررسی می‌کنن. حتی راجع به اینکه سطح ایده‌آلش چقدره هم دانشمندا سرش بحث دارن!
ولی سر یه چیز توافق هست: سطح کمتر از ۳۰ نانومول در لیتر، یعنی قطعاً کمبود داری.
برنامه اینه تا زمانی که نفهمیدیم ویتامین D دقیقا تو بدنمون چطور کار می‌کنه و دوز مناسبش چقدره، هدفمون باید این باشه که اصلاً کمبود پیدا نکنیم.
من خودم مجبور شدم مکمل بخورم. دولت انگلیس هم رسماً به همه توصیه می‌کنه از پاییز تا زمستون روزی ۱۰ میکروگرم ویتامین D مصرف کنن. ولی این توصیه به سن یا رنگ پوست یا مقدار ویتامین D خون کاری نداره و یه نسخه کلیه.
ته حرف؟ الان مطمئن نیستیم مکمل ویتامین D درمان همه دردامونه یا نه، اما فعلا چون اثرات کمبودش واضحه، نباید شوخی بگیریمش!
منبع: +
