خب، آماده‌اید یه پدیده عجیب‌غریب و باحال رو با هم بررسی کنیم؟ فرض کنین تو فضا هستین و به زمین نگاه می‌کنین، بعد یهو یه تصویر می‌بینین که انگار یه جمجمه با دوتا چشم گنده و رنگارنگ داره بهتون زل می‌زنه! باور کنین واقعی‌ـه، مربوط میشه به شبه‌جزیره‌ی چیلتپه (Chiltepe Peninsula) که توی دریاچه‌ی ماناگوا (Lake Managua) کشور نیکاراگوئه جا خوش کرده. نیکاراگوئه همون کشوریه توی قاره‌ی آمریکای مرکزی که شاید کمتر شنیده باشین درباره‌ش، اما دیدنی‌های منحصر به فردی داره.
ماجرا از این قراره که یکی از فضانوردایی که تو ایستگاه فضایی بین‌المللی بوده (اسمش رو نمی‌دونیم!)، تو تاریخ 21 ژانویه 2014 یه عکس فوق‌العاده از این منطقه گرفته. تو این عکس، دو تا دریاچه‌ی آتشفشانی درست کنار هم افتادن و ظاهرشون شبیه یه جفت چشم باحال گوگلیه (همون چشم‌هایی که رو اسباب‌بازی می‌چسبونن و هروقت تکون می‌دیدن، مردمک‌هاش یه‌ور می‌ره!). نکته جالب اینه که این تصویر از بالا شبیه صورتی‌ـه که انگار داره به فضا زل می‌زنه، ولی اگه از کنار دریاچه‌ها قدم بزنین یا از سطح زمین تماشا کنین همچین چیزی نمی‌بینین!
دوتا دریاچه که توی این تصویر دیده میشن، یکی کوچیک‌تر و یکی بزرگ‌تره. اون کوچیک‌تره توی کلدرای (caldera) آپویکه (Apoyeque) قرار داره — کلدر یعنی همون حفره بزرگ بالای آتشفشان‌ها که بر اثر انفجارای شدید به وجود میاد. قطر این دریاچه کمی بیشتر از ۱.۷ کیلومتره و سطحش هم تقریباً ۴۰۰ متر بالاتر از سطح دریاست! دریاچه‌ی بزرگ‌تر که اسمش “لاگونا شیلوآ” (Laguna Xiloa) است، چیزی حدود ۲.۴ کیلومتر اندازه داره و خیلی نزدیک به سطح دریاست.
یادتون باشه، دست بر قضا رنگ این دریاچه‌ها هم با هم فرق داره. Apoyeque سبزرنگه، در حالی که Laguna Xiloa آبی تیره‌ست. این موضوع باعث میشه صحنه شبیه یه جفت چشم با هتروکرومیا بشه — هتروکرومیا یعنی دو رنگ بودن چشم‌ها که تو انسان‌ها خیلی کم پیش میاد، مثلاً یک چشم سبز و یک چشم آبی.
داستان چجوریه؟ شبه‌جزیره چیلتپه درست مثل یه سر گرد وسط آب دریاچه ماناگوا قرار گرفته. خود دریاچه ماناگوا (یا Lago Xolotlán به زبان محلی)، یه منطقه بزرگ بوده که مساحتش حدود 1040 کیلومتر مربعه (یعنی چیزی بیشتر از نصف تهران!). این شبه‌جزیره رو آتشفشان‌هایی به وجود آوردن که هزاران سال پیش فوران کردن و مواد سبکی مثل پومیس (pumice، سنگ آتشفشانی خیلی سبک و متخلخل) رو ریختن بیرون. میگن آخرین فوران بزرگش تقریباً ۱۷هزار سال پیش بوده، اما تو ۲ هزار سال اخیر اینجا هم هنوز فعالیت آتشفشانی ادامه داشته، که نشون میده این منطقه خیلی هم خواب نیست!
لاگونا شیلوآ خودش بر اثر یه فوران انفجاری به وجود اومده. وقتی ماگما (همون مواد مذاب زیرزمینی) یه دفعه با آب‌های زیرزمینی روبرو میشه، انفجار مهیبی رخ میده و چاله بزرگی درست میشه که بعدها تبدیل به دریاچه میشه.
راستی، دوتا آتشفشان Apoyeque و Xiloa هنوز هم از لحاظ فنی فعال حساب میشن. البته خیالتون راحت، چون به گفته مرکز جهانی آتشفشان‌شناسی اسمیتسونیان (Smithsonian’s Global Volcanism Program یعنی یه موسسه خیلی معروف که کل فعالیت‌های آتشفشانی دنیا رو رصد می‌کنه)، فورانی که تو این منطقه به زودی رخ بده خیلی بعیده.
جالب‌تر اینکه شیلوآ آخرین بار حدود ۶ هزار سال پیش فوران کرده ولی Apoyeque تو همین مدت چهارتا فوران مهم داشته که آخرین و بزرگ‌ترینش در حدود سال ۵۰ پیش از میلاد مسیح اتفاق افتاده و باعث به‌وجود اومدن دهانه آتشفشانی فعلی شده.
در سال 2012، به گفته ناسا (NASA’s Earth Observatory، یعنی رصدخانه‌ی زمین ناسا)، یهو کلی زلزله کوچیک به خاطر حرکت ماگما زیر Apoyeque رخ داد. اما دانشمندها گفتن اون موقع خبری از فوران نبود و اوضاع همچنان آرومه.
البته اگه یه روزی احیاناً یکی از این آتشفشان‌ها به خصوص Apoyeque بخواد فوران بزرگی کنه (که بعیده)، می‌تونه روی مردم شهر ماناگوا (پایتخت) و مخصوصاً ساکنین شهر کوچولویی به اسم Bosques de Xiloa که لب دریاچه شیلوآ هست، تاثیر بذاره.
یادتون باشه، از پایین تو ساحل دریاچه ماناگوا، اوضاع خیلی ساده‌تر و معمولی‌تر به نظر میاد و اون وهم و جادوی چشم‌های گوگلی مخصوص نگاهی‌ـه که فقط میشه از فضا دید! خلاصه‌ش؟ زمین از دیده فضانوردها واقعاً یه چیز دیگه‌ست؛ پر از شگفتی‌هایی که ما از سطح زمین حتی فکرشم نمی‌کنیم!
منبع: +
