تا حالا به تصفیه‌خونه‌های فاضلاب فکر کردی؟ همون جاهایی که آب شهری رو می‌گیرن، پاکش می‌کنن و دوباره وارد چرخه آب می‌فرستن. همه فکر می‌کنیم کلی به محیط زیست کمک می‌کنن، درسته؟ اما یه تحقیق جدید نشون داده این وسط یه مشکل حسابی وجود داره!
یه تیم از دانشگاه پرینستون اومدن حساب و کتاب کردن و فهمیدن تصفیه‌خونه‌های فاضلاب آمریکا تقریباً دو برابر چیزی که قبلاً فکر می‌کردن، گازهای گلخانه‌ای آزاد می‌کنن! گازهای گلخانه‌ای یعنی همون گازهایی که باعث گرم شدن کره زمین می‌شن؛ مثلاً متان (Methane) و اکسید نیتروژن (Nitrous Oxide)، که مخصوصاً متان کلی قوی‌تر از دی‌اکسیدکربن اثر مخرب داره.
تا قبل از این، سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا (Environmental Protection Agency یا به اختصار EPA) برآورد کرده بود که این تصفیه‌خونه‌ها مقدار مشخصی متان و اکسید نیتروژن آزاد می‌کنن. اما حالا تیم پرینستون نشون داده که این عددها خیلی پایین‌تر از واقعیت بودن: تصفیه‌خونه‌ها ۲.۴ برابر متان و تقریباً دو برابر اکسید نیتروژن بیشتر از چیزی که قبلاً فکر می‌کردن، منتشر می‌کنن!
الان اگه بخوایم دقیق‌تر بگیم، حدود ۲.۵ درصد کل متان و ۸.۱ درصد کل اکسید نیتروژن آمریکا از این تصفیه‌خونه‌ها میاد. جالب اینجاست که همین دو گاز از سال ۱۸۵۰ تا الان تقریباً ۲۲ درصد گرم شدن زمین رو رقم زدن. یعنی تقریباً یه‌چهارم بحران گرمایش جهانی به این دو تا گاز مربوط می‌شه!
حالا نکته جالب‌تر اینه که بیشتر این آلودگی‌ها از یه تعداد کم تصفیه‌خونه درمیاد. یعنی اگه همین چند تا تصفیه‌خونه درست بشن یا بهینه‌سازی بشن، می‌تونیم بخش بزرگی از مشکل رو حل کنیم و لازم نیست همه تصفیه‌خونه‌ها زیر و رو بشن.
خود مارک زوندلو، استاد مهندسی عمران و محیط زیست پرینستون، می‌گه: “همه ما آب تمیز می‌خوایم، این حق همه‌مونه؛ ولی باید حواسمون باشه که یه روی دیگه هم داره و آلودگی هوای ناشی از این سیستم‌ها رو کمتر جدی گرفتیم.”
ولی سوال اینه که این آمارها رو چجوری گرفتن؟ تیم تحقیق یه آزمایشگاه سیار باحال ساخته بودن به اسم Princeton Atmospheric Chemistry Experiment. این عملاً یه ماشین برقیه که توش پر شده از انواع دستگاه لیزری اندازه‌گیری گاز، سنسور هواشناسی و حتی آشکارسازای گاز تجاری. بعد دو تا دانشجوی فوق‌لیسانس، دنیل مور و نیتن لی، نشستن پشت فرمون و تو مدت ۱۴ ماه، بیشتر از ۸۴ هزار کیلومتر (حدود ۵۲ هزار مایل!) رانندگی کردن و ۹۶ تا تصفیه‌خونه مختلف رو زیر نظر گرفتن. این یعنی حدود ۹ درصد تمام فاضلاب کل آمریکا تو این بررسی بوده و نتایجشون هر فصل رو پوشش داده.
این تیم دور تصفیه‌خونه‌ها می‌چرخیده و گازهایی که از همه جا در حال فرار بودن رو تو موقعیت‌های مختلف جوی ثبت می‌کردن. اتفاق خنده‌دار این بود که مثلاً یه بار تو یه تصفیه‌خونه، کنار یه مخزن هوادهی کلی اکسید نیتروژن پیدا کردن، اما دفعه بعد که برگشتن، هیچی نبود! یعنی شدت آلودگی بسته به بارون، دما و حتی فعالیت باکتری‌ها و بقیه میکروب‌ها هی بالا و پایین می‌شه.
یه نکته اساسی اینه: اکثر تصفیه‌خونه‌ها تو آمریکا یا مال شهرداری‌ان یا خیلی قدیمی‌ان و تو این سال‌ها مدام روشون آپدیت و تغییر انجام دادن. یعنی تشخیص این‌که دقیقاً کدوم بخش مشکل داره کار راحتی نیست. زوندلو می‌گه رویکرد ما این بود که بریم سراغ کلی تصفیه‌خونه و تو بازه زمانی مختلف همه رو بسنجیم، نه این‌که فقط به یه بخش یا یه بازه خاص بسنده کنیم.
جیسون رن، که استاد مرکز انرژی و محیط زیست Andlinger تو پرینستونه، می‌گه خیلی از مسئولای تصفیه‌خونه‌ها اصلاً نمی‌دونن واقعاً چقدر گاز گلخانه‌ای تولید می‌کنن؛ فقط می‌دونن که تولید دارن! به همین خاطر این محقق‌ها امیدوارن این تحقیق باعث بشه همکاری بیشتری بین دانشمندان و مدیرهای تصفیه‌خونه برقرار بشه تا دقیق بتونن هم اندازه‌گیری کنن و هم دنبال راه‌حل باشن.
یه نکته جالب آخر: متان هرچند برای محیط زیست فاجعه است، اما خودش می‌تونه یه منبع انرژی تجدیدپذیر هم باشه! یعنی اگه این گاز رو جمع‌آوری و مدیریت کنن، می‌شه ازش برق یا گرما تولید کرد و حتی اقتصادی هم به نفع تصفیه‌خونه‌ها بشه.
اگه دوست داری دقیق‌تر بخونی، این تحقیق تو مجله “Nature Water” منتشر شده.
منبع: +
