خب بذار اول اینو بگم که ریزش مو تو دوره درمان سرطان خیلی آزاردهنده‌ست، کلاً توی اون دوره سخت، این یکی دیگه روی اعصاب میره! ولی جالبه بدونی همون‌طور که یکی از دانشمندای پوست باحال به اسم دزموند توبین گفته، این ریزش یه جور نشون‌دهنده اینه که شیمی‌درمانی داره اثر میذاره. خوشبختانه، معمولاً بعد از این درمان موها دوباره در میان.
حالا یه نکته جالب: خیلی از آدمایی که شیمی‌درمانی گرفتن، بعدش وقتی موهاشون دوباره درمیاد، میبینن که موهاشون فر شده، حتی اگه قبلش صاف بوده! به این حالت میگن “chemo curls” یا همون فرهای شیمی‌درمانی. معمولاً این ماجرا موقته و بعد یه سال حدوداً، موها دوباره شبیه قبل میشن. اما چرا این اتفاق میفته؟
برای اینکه بدونیم چرا موها فر درمیاد، باید اول یه کم راجع به رشد مو بدونیم. هر تار مو مثل یه فیبر درازه که اصلاً سلول‌های مرده پوسته و بیشترش از یه پروتئین به اسم کراتین ساخته شده. هر دونه تار مو از یه چیزی به اسم فولیکول به وجود میاد. فولیکول مو رو به چشم یه کارخانه کوچیک بگیر که سلول‌های مختلفی داره و تو یه چرخه همیشگی از رشد، استراحت و ریزش کار میکنه.
ما از وقتی به دنیا میایم، فولیکول‌های موهامون مشخصه و دیگه بیشتر هم نمیشه. اینکه موهامون چه شکلی باشه به ژنتیک (یعنی اطلاعاتی که از والدینمون به ارث می‌بریم)، تغذیه و حتی هورمون‌ها بستگی داره. تازه رنگ مو هم زیر نظر رنگدانه‌ها یا همون پیگمنت‌هاست؛ مثلاً وقتی وارد بلوغ میشیم، هورمون‌ها باعث میشن موهامون تیره‌تر شه و وقتی پیر میشیم، چون رنگدانه کمتر تولید میشه موهامون سفید یا خاکستری میشه.
اما چیز جالب‌تر اینجاست: شکل فولیکول مو تعیین میکنه مو صاف میاد یا مجعد! فولیکول گرد، مو رو صاف درمیاره. فولیکول بیضی‌تر و خوابیده، مو رو فر یا حتی خیلی فرفری درمیاره. فولیکول یه چیزی بین این دو تا هم مو رو یه ذره موج‌دار میده!
حالا سراغ شیمی‌درمانی بریم. داروهای شیمی‌درمانی طوری طراحی شدن که سلول‌هایی که زیاد تقسیم میشن رو هدف بگیرن؛ چون سلول‌های سرطانی دقیقاً همین ویژگی رو دارن. ولی فولیکول مو هم واقعاً پرکار و پر فعالیتن و کرک میکنن! پس شیمی‌درمانی به فولیکول مو هم رحم نمیکنه و اونا رو هم موقتاً خاموش میکنه یا تو یه حالت استرس خیلی زیاد می‌بره.
وقتی داروها رو استفاده میکنی، فولیکول مو یا تار مو رو کامل تو مرحله رشد می‌اندازه بیرون (واسه همین یهو میریزن) یا وارد خوابشون میکنه. بعد از تموم شدن درمان اما دوباره سلول‌های بنیادی داخل فولیکول شروع به کار میکنن. چرخه باز از نو راه می‌افته و موها درمیاد… اما بعضی وقتا ظاهرش با قبل فرق میکنه!
شیمی‌درمانی میتونه باعث شه فولیکول‌های مو یه کم شکلشون عوض شه و مثلاً به جای اینکه گرد باشن، یه ذره بیضی‌تر شن. همین موضوع باعث میشه مویی که تولید میکنن حالت متفاوت (مثلاً فرتر یا نازک‌تر) پیدا کنه. انگار موها بعد از این فشاری که کشیدن، میخوان یه مدت متفاوت باشن!
حتی گاهی اثر شیمی‌درمانی روی سیستم هورمونی بدن (که اسم علمیش میشه اندوکرین سیستم – یعنی همون دستگاه تولیدکننده هورمون) باعث میشه رنگ مو موقتاً تغییر کنه. یعنی نه تنها فرم مو، بلکه رنگش هم ممکنه عوض شه. اما خوشبختانه تو اکثریت موارد، با گذشت زمان و وقتی بدن اون داروها رو کامل پردازش کنه، موها کم‌کم به حالت عادی برمی‌گرده.
یه خاطر جمعی جالب هم اینه که موها معمولاً هر ماه حدود یه سانت رشد دارن روی سرمون. اما تغذیه خوب و خون‌رسانی مناسب میتونه کمک کنه فولیکول‌ها بهتر رشد کنن و ریکاوریشون سریع‌تر شه. دانشمندا توصیه میکنن تو این مدت که موها در حال رشد دوباره هستن، کمتر سراغ دکلره، رنگ کردن یا صاف کننده و اینجور کارا برید، چون موها هنوز حساس و ضعیف‌ترن.
در کل بدن انسان فوق‌العاده قویه و پر از شگفتیه. فولیکول‌های مویی که بخاطر شیمی‌درمانی آسیب دیدن، معمولاً دوباره مثل روز اول قوی میشن. فقط یه کم صبر و مراقبت لازم دارن.
پس اگه کسی رو می‌بینین که بعد از شیمی‌درمانی موهاش فر شده، بدونین این یه مرحله گذرا و جالبه که خود بدن باهاش کنار میاد. و اگه خودتون این تجربه رو دارین، بدونین که تنها نیستین و با زمان و یه عالمه مراقبت، موها دوباره مثل قبل میشن! 😉
منبع: +
