تا حالا فکر کردی شاید یه روزی بشه فقط با وای‌فای بدون اینکه موبایل یا دوربین باشه، همه جا دنبالت کنن؟ راستش دیگه لازم نیست فقط نگران دوربین‌ها یا GPS گوشی‌تون باشین! محققای دانشگاه La Sapienza رم به یه تکنولوژی جدید رسیدن که وای‌فای رو به یه ابزار ردیابی آدم‌ها تبدیل کرده، حتی اگه هیچ وسیله‌ای هم همراهشون نباشه.
اسم سیستمی که ساختن «WhoFi» هست. WhoFi می‌تونه فقط با تحلیل امواج وای‌فای که اطرافت هست، بفهمه کدوم شخص داره تو یه محیط حرکت می‌کنه. این وسط اصلاً لازم نیست خودت اینترنت داشته باشی یا گوشی‌ات به وای‌فای وصل باشه. فقط کافیه همون حوالی وای‌فای فعال باشه!
توی این تحقیق که Danilo Avola و تیمش انجام دادن، فهمیدن بدن هر آدمی به یک شکل منحصر به فرد امواج وای‌فای رو تغییر می‌ده. این تغییرات مثل اثرانگشت دیجیتال عمل می‌کنن و می‌شه ازشون برای تشخیص هویت آدم‌ها استفاده کرد. مثلاً وقتی وای‌فای از کنار بدن یه نفر رد می‌شه، سیگنال‌هاش یه جور خاصی خمیده یا ضعیف می‌شن که وابسته به ویژگی‌های بدنی همونه.
حالا تکنیکشون چی بود؟ اینا از روشی استفاده کردن به اسم Channel State Information یا به اختصار CSI. این یعنی می‌آن سیگنال وای‌فای رو دقیق بررسی می‌کنن تا بفهمن وقتی داره از کنار یه شیء – یا بدن آدم – رد می‌شه، چجوری تغییر کرده. توی CSI، هم قدرت سیگنال (amplitude) و هم فاز امواج (phase) بررسی می‌شه. این دوتا پارامتر نشون می‌دن سیگنال دقیقاً چطوری تغییر کرده. انگار داری حرکت شبح خودتو روی امواج وای‌فای می‌بینی!
حالا برای اینکه از این دیتاهای پیچیده استفاده کنن، دیگه با الگوریتم‌های ساده نمی‌شه جمعش کرد. میان سراغ هوش مصنوعی و مدل‌های عمیق؛ از جمله شبکه‌های Transformer که همین الانم توی مدل‌های هوش مصنوعی مثل ChatGPT و بقیه ترند شدن. (Transformer یعنی یه ساختار از شبکه‌های عصبی که برای پردازش داده‌های پیچیده و سریالی اومده و تو شناسایی الگوهای پنهان عالیه.)
نتیجه هم واقعاً جالبه: تونستن با دقت ۹۵.۵٪ افراد رو فقط با همین امواج وای‌فای تو دیتاست NTU-Fi تشخیص بدن. یعنی فقط کافیه از کنارت وای‌فای رد بشه تا سیستمی مثل WhoFi هویتت رو شناسایی کنه. برای مقایسه، سیستم قبلی مشابه به اسم EyeFi فقط ۷۵٪ دقت داشت، پس پیشرفت واقعاً بزرگیه.
این کار باعث می‌شه ردیابی آدم‌ها وارد فاز جدیدی بشه. قبلاً مثلاً دوربین‌ها برای ردیابی لباس یا چهره نگاه می‌کردن. اما وای‌فای کلی مزیت داره:
۱. اصلاً ربطی به نور یا تاریکی نداره؛ وای‌فای همه جا هست.
۲. حتی از دیوارم رد می‌شه، پس دیگه تو اتاق بسته هم کاربرد داره.
۳. برخلاف دوربین، تصویر واضحی ازت نمی‌گیره، ظاهراً پرایوسی بیشتر به نظر می‌رسه—ولی خب شناسایی دقیق‌تر انجام می‌ده!
نکته مهم اینه که این سیستم وابسته به داشتن موبایل یا مچ‌بند هوشمند یا هیچ وسیله‌ای نیست، بلکه فقط بدن تو کفایت می‌کنه تا دیده بشی. پس دیگه نمی‌تونی با خاموش کردن بلوتوث یا GPS فرار کنی!
یه نکته جالب دیگه: تو سال ۲۰۲۰، استانداردی به اسم IEEE 802.11bf تصویب شد که راه رو برای حسگرهای وای‌فایی باز کرد. از اون موقع، وای‌فای فقط واسه اینترنت دادن نیست؛ تبدیل شده به یه سنسور که می‌تونه حرکت و حضور آدم‌ها و اشیا رو رصد کنه. Wi-Fi Alliance یا همون اتحادیه وای‌فای هم شدیداً داره این قابلیت‌ها رو به عنوان آینده وای‌فای معرفی می‌کنه. (Wi-Fi Sensing یعنی استفاده از وای‌فای برای تشخیص حرکت، حضور و حتی فعالیت آدم‌ها، نه فقط اینترنت دادن.)
حالا این موضوع نگرانی‌هایی درباره پرایوسی و امنیت آدم‌ها به وجود آورده. چون دیگه خیلی راحت و بی‌سر و صدا می‌تونن حرکت و حضور هر کسی رو تو یه محیط دنبال کنن، بدون اینکه اصلاً خودش باخبر باشه.
این تحقیق به صورت preprint یا همون نسخه اولیه که هنوز داوری نهایی روش انجام نشده، تو سایت arXiv (که یکی از منابع اصلی مقاله‌های علمی تو حوزه هوش مصنوعیه) منتشر شده و احتمالاً خیلی زود خبرساز می‌شه.
در نهایت، همونطور که دنیا به سمت ابزارهای هوشمندتر و محیط‌های شفاف‌تر می‌ره، باید هوشیار باشیم که آینده پرایوسی و ردگیری دیجیتالمون چه شکلی می‌شه. وای‌فای دیگه فقط برای چک کردن اینستاگرام نیست—ممکنه بخواد هر قدمی که برمی‌داریم رو زیر نظر بگیره!
منبع: +
