یه خبر داغ براتون دارم از دنیای اینترنت و قانونای جدیدش – مخصوصاً ویکی‌پدیا که خیلیا هر روز باهاش سروکار دارن! قضیه اینطوریه که: گروه غیرانتفاعی پشت ویکی‌پدیا (اسمشون Wikimedia Foundation ـه، یعنی سازمانی که ویکی‌پدیا رو اداره می‌کنه بدون اینکه دنبال سود باشه)، رفته بودن دادگاه تا با قانون جدید انگلستان به اسم Online Safety Act بجنگن.
حالا Online Safety Act چیه؟ یه قانونی تو انگلستانه که هدفش حفاظت از بچه‌ها و کاربرای جوان تو اینترنت هست، مخصوصاً اینکه سایت‌هایی که محتوای بزرگسالان یا چیزای آسیب‌زننده نشون می‌دن، باید حتماً سن کاربرا رو قبل دسترسی به این محتواها چک کنن. منظور از احراز سن یا Age Verification همین روندیه که مثلاً سایت ازت می‌خواد کارت ملی یا قیافه‌تو نشون بدی که بفهمه چند سالته.
حالا این قانون قراره از 25 جولای 2025 اجرا بشه و بر خلاف چیزی که فکر می‌کنین، فقط محدود به سایت‌های فیلم بزرگسالان نیست! حتی شبکه‌های اجتماعی مثل X (همون توییتر سابق)، Reddit، Bluesky و برنامه‌های دوست‌یابی (مثلا Grindr) و حتی سرویس استریم موزیک مثل Spotify هم باید این روند رو اجرا کنن. دلیلش هم اینه که این وبسایت‌ها طبق قوانین جدید جزو “دسته‌بندی یک” یا Category 1 حساب می‌شن، یعنی اون گروه از سایت‌هایی که باید سخت‌گیرانه‌ترین مقررات رو رعایت کنن چون می‌گن ممکنه محتوای قانونی اما مضر برای نوجوان‌ها داشته باشن.
حالا برگردیم به موضوع اصلی: ویکی‌پدیا نگران این بوده که اگه مجبور بشه این قانون رو اجرا کنه، کلی مشکل برایش پیش میاد: باید کلی داوطلبی که دارن ویکی‌پدیا رو تو بریتانیا آپدیت می‌کنن هم احراز هویت و سن بشن؛ این یعنی نقض حریم خصوصی (Privacy)، امنیت، آزادی بیان (Freedom of Speech یعنی هرکی بتونه آزادانه حرف بزنه) و حتی آزادی مشارکت. واسه همین، Wikimedia Foundation به دادگاه عالی لندن شکایت کرد که ویکی‌پدیا نباید جزو این دسته‌بندی یک حساب شه. اما دادگاه درخواستشون رو رد کرد – یعنی کیسشون رو “Dismissed” کرد.
اما نکته جالب اینکه قاضی دادگاه گفته این تصمیم “چراغ سبز” واسه نهاد نظارتی Ofcom و دولت بریتانیا نیست که هر قانونی خواستن علیه ویکی‌پدیا اجرایی کنن و باعث بشن ویکی‌پدیا عملاً از کار بیفته. (Ofcom یه سازمان نظارتی برای رسانه‌ها و اینترنت تو بریتانیا هست). هنوز هم فضا بازه که اگه باز مشکلی پیش اومد، دوباره ویکی‌پدیا یا سایتای مشابه برن سراغ دادگاه و اعتراض کنن.
فعلاً یعنی خبری از اجبار احراز سن برای ویکی‌پدیا نیست و احتمالاً به این زودی‌ها هم اتفاق نمی‌افته. حرف اصلی ویکی‌پدیا این بود که اگه داوطلبا و کاربراش مجبور به احراز هویت و سن باشن، دیگه حس آزادی و امنیت تو سایت از بین می‌ره و مشارکت کم می‌شه.
بحثای جدی هم درباره چطور اجرا شدن این قانون هست؛ کلی متخصص حریم خصوصی و کاربرای عادی دارن می‌گن که این روندهای چک کردن سن ممکنه باعث نشت اطلاعات حساس کاربران شه یا اصلاً کسی سوءاستفاده کنه. یه عده دیگه هم می‌گن این قوانین دادِ آزادی بیان و دسترسی آزاد به اطلاعات رو از آدم‌ها می‌گیره و بیش از حد مسیر رو محدود می‌کنه (بهش می‌گن Overreach یعنی قانون پا رو از حد خودش درازتر کنه!).
به‌خاطر همین جَو، میلیون‌ها کاربر انگلیسی شروع کردن به استفاده از VPN – که همون نرم‌افزارهایی‌ان که آی‌پی و لوکیشن شما رو جعلی نشون می‌دن – تا هویتشون فاش نشه و هنوز بتونن به سایت‌ها دسترسی داشته باشن.
در نهایت ماجرا اینه: کیس ویکی‌پدیا شاید فعلاً رد شده باشه، اما یه راه و سابقه جدید (پیش‌زمینه یا Precedent) برای پلتفرمای دیگه باز شده که اگه قانون دوسشون نداشت هم بتونن تو دادگاه بجنگن. معلوم نیست بقیه سایت‌ها هم همین راه رو میرن یا نه، زمان نشون می‌ده؛ ولی سر و صدای این قانون هنوز تموم نشده و داستان ادامه داره!
اگه می‌خواین درباره تأثیر احراز سن روی حریم خصوصی و یا روش‌هایی که سایت‌های بزرگ دارن این کار رو انجام می‌دن بیشتر بدونین، حتماً یه سر به منابع دیگه مرتبط هم بزنین، کلی مطلب جالب پیدا می‌کنین!
منبع: +
