دود آتیش‌سوزی جنگل‌ها: یه قاتل خاموش که خیلی خطرناک‌تر از چیزی بود که فکر می‌کردیم!

شاید تا حالا برات پیش اومده باشه که یه خبر درباره آتیش‌سوزی جنگل‌ها ببینی و فقط فکر کنی دودش اذیت می‌کنه یا شاید چند روزی هوا آلوده‌تر میشه و خلاص. ولی یه تحقیق جدید حسابی قضیه رو تکون داده و گفته واقعاً ما خیلی دست‌کم گرفته بودیم که این دود چقدر می‌تونه جون مردم رو بگیره!

ماجرا از این قراره که محقق‌های مؤسسه سلامت جهانی بارسلونا (ISGlobal) اومدن و کلی آمار و داده رو از کشورهای مختلف بررسی کردن تا بفهمن دود آتیش‌سوزی دقیقاً چه تأثیری روی سلامتی آدم‌ها داره. نتایج‌شون هم تو مجله معروف The Lancet Planetary Health چاپ شده، پس قضیه خیلی جدی‌تره!

اینا اومدن سراغ همون ذرات کوچیک معروف به PM2.5. اگه نمی‌دونی چیه: PM2.5 یعنی ذرات معلق خیلی ریز تو هوا که قطرشون کمتر از ۲.۵ میکرومتره و می‌تونن راحت وارد ریه‌هات بشن و حتی به خون برسن! قبلاً فکر می‌کردن این PM2.5هایی که از دود ماشین‌ها میان خیلی خطرناک‌ترن، اما ظاهراً دود آتیش‌سوزی جنگل‌ها از اونم بدتره!

تحقیق چی میگه؟
اونا داده‌های ۶۵۴ منطقه مختلف تو ۳۲ کشور اروپایی رو ـــ که روی هم جمعیتشون ۵۴۱ میلیون نفر می‌شه ـــ جمع کردن و بررسی کردن. از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۲۲ داده‌ها جمع‌آوری شده و از همه مهم‌تر بیشتر تمرکزشون روی این PM2.5هایی بوده که مستقیم از آتیش‌سوزی میاد. (اینجا ماجرای EARLY-ADAPT رو داشتن. – یه پروژه‌ای که اطلاعات روزانه مرگ‌ومیر رو داره و کمک می‌کنه همه‌چی رو دقیق‌تر رصد کنن.)

حالا نکته جالب‌تر: قبلاً فکر می‌کردن اگه کسی یه روز دود آتیش‌سوزی رو تنفس کنه، شاید تاثیر چندانی رو سلامتی‌ش نبینه یا مثلاً همون تأثیر ذرات ریز معمولی رو داشته باشه. ولی الان فهمیدن که کاملاً اشتباه فکر می‌کردن!

آمار تکون‌دهنده:
طبق این تحقیق، برای هر افزایشی به اندازه فقط ۱ میکروگرم بر مترمکعب (۱ µg/m³) PM2.5 ناشی از دود آتیش‌سوزی:

  • مرگ‌ومیر کلی (یعنی همه علت‌ها) ۰.۷٪ بالا میره
  • مرگ‌ومیر ناشی از مشکلات تنفسی ۱٪ زیاد میشه
  • مرگ‌ومیر بیماری‌های قلبی-عروقی ۰.۹٪ میره بالا

تازه این تأثیر فقط تو همون ۷ روز اول بعد از قرار گرفتن در معرض دود اتفاق می‌افته! یعنی خیلی سریع اثرشو نشون می‌ده.

تا حالا فکر می‌کردن فقط سالی ۳۸ نفر تو این مناطق به شکل مستقیم به‌خاطر دود آتیش‌سوزی بمیرن. اما حالا با روش دقیق‌تر ثابت شده که آمار واقعیش تقریباً ۵۳۵ نفره! یعنی تقریباً ۱۴ برابر بیشتر از چیزی که قبلاً فکر می‌کردن! این اختلاف عدد نشون می‌ده ما تا چه حد قضیه رو دست‌کم گرفته بودیم. (اینم بگم: وقتی تو تحقیق‌ها PM2.5 فقط به صورت کلی درنظر گرفته می‌شد، ریسک واقعی دودهای آتیش‌سوزی حسابی کم‌برآورد می‌شد. درحالی‌که باید اونا رو جداگانه و دقیق‌تر بررسی کنن.)

چرا اینقدر قضیه جدی شده؟
تا همین چند سال پیش، آتیش‌سوزی جنگل‌ها اینقدر زیاد نبود یا کمتر دربارش حرف می‌زدن، اما با تغییرات اقلیمی (یعنی همون Climate change که باعث خشکی و گرمای بیشتر شده) آتیش‌سوزی‌ها دارن زیادتر و شدیدتر میشن. یعنی هرچی جلو بریم، بیشتر قراره دود آتیش هوامونو پر کنه و آدما بیشتر درخطر می‌افتن.

این تحقیق به همه نشون داد باید برای دود آتیش‌سوزی سیاست‌ها و راهکارهای جداگانه بذاریم و نمی‌تونیم باهاش مثل بقیه آلودگی‌ها برخورد کنیم. چون این یکی حسابی خطرناکه و تاثیرش عمیق‌تر از چیزیه که دانشمندها تا حالا تصور می‌کردن.

در آخرم محقق‌ها گفتن: وفتشه تخمین‌هامونو درست کنیم و بتونیم این تهدید جدید مربوط به تغییرات اقلیمی رو بهتر دنبال کنیم، تا شاید بتونیم جون‌های بیشتری رو نجات بدیم.

اگه دوست داری اصل مقاله رو بخونی، تو مجله The Lancet Planetary Health منتشر شده و می‌تونی با یه سرچ ساده پیداش کنی!

منبع: +