این هفته کلی خبر عجیب و باحال از دنیای علم داریم که اگه علاقه‌مند به حیوانات و فضا و فناوری باشی، حتما کیف می‌کنی! بیا با هم بریم سراغ جالب‌ترین‌ها.
اول باید بگم مورچه‌هایی پیدا شدن که واقعاً داستانشون شبیه فیلم‌های علمی‌تخیلیه! یه جور مورچه به اسم “مورچه‌های خرمن‌بردار ایبریایی” (Messor ibericus) هستن که با نرهای یه گونه‌ی دیگه (Messor structor) جفت‌گیری می‌کنن. خب تا اینجاش عجیبه، اما جالب‌تر اینه که دانشمندا فهمیدن حتی اگه نزدیکشون از اون مورچه‌های دیگه هم نباشه، بازم کارشون راه میوفته! چطور؟ خودشون نرهای اون گونه‌ی دیگه رو کلون می‌کنن! آره، یعنی یک نوع تولیدمثل شگفت‌انگیز کشف شده به اسم “زنوپاریتی” (Xenoparity). یعنی تفاوت بین گونه‌ها اصلا براشون مهم نیست و خودشون جنس مخالفشون رو از هیچی خلق می‌کنن، عجب تکنیکی!
به غیر از مورچه‌ها، دنیای حیوانات این هفته کلی خبر دیگه هم داشت. مثلاً جد پدر جد شترمرغ‌ها و اموها، پرنده‌های بزرگ و بدون پرواز، قبلاً می‌تونستن پرواز کنن و این‌جوری به قاره‌های مختلف رسیدن! یعنی فکرشو بکن، شترمرغ‌ها یه زمانی توی آسمون بودن، نه همیشه روی زمین می‌دویدن!
یه جگوار رکورد طولانی‌ترین شنا از این گونه رو توی برزیل شکسته، و دانشمندا فهمیدن دایناسورهای کله‌شاخی (پکی‌سفالوسورها) کله‌ی سخت و محکمشون رو چطوری توی رشد تشکیل می‌دادن (پکی‌سفالوسور همون دایناسور کله‌گنده‌هایی‌ان که سرشون مثل چکش بوده). تازه یه ماهی ریش‌دار بانمک و صورتی که قبلاً کسی ندیده بود، توی آب‌های عمیق کنار ساحل کالیفرنیا شکار دوربین شده.
علاوه بر اینا، گربه بداخلاق پالاس که قیافه‌اش همیشه اخموئه، یه جای جدید توی شرق هیمالیا پیدا شده که هیچ‌کس فکر نمی‌کرد اونجا باشه! یه دوربین مخفی شکارش کرد و حسابی سوژه شد.
حالا بریم سراغ خورشید و داستان‌های فضایی:
تا همین دیروز همه فکر می‌کردن خورشید این سال‌ها قرار کم‌انرژی‌تر و خلوت‌تر بشه. اما ناسا گفته کاملاً برعکس شده! خورشید داره بیدار میشه و فعالیتش زیاد شده، اونقدر که تو چند دهه‌ی آینده کلی هوای فضایی شدید (یعنی فوران‌ها و تابش‌های خطرناک از خورشید که مستقیم رو زمین و ماهواره‌هامون اثر داره) خواهیم داشت. حتی دانشمندا دیدن تعداد لکه‌های خورشیدی شدید (همون dark spots روی سطح خورشید) خیلی بیشتر شده و این یعنی ممکنه با توفان‌های مغناطیسی سنگین روبرو بشیم. این واسه اینترنت و ماهواره‌ها و حتی برنامه‌های فضایی (مثل سفر به ماه یا مریخ) می‌تونه مشکل‌ساز بشه.
از جذابیت‌های دیگه‌ی این هفته دنیای فناوری، موضوع چت‌بات‌های هوش مصنوعی بود. حتما دیدی یا شنیدی چت‌بات (Chatbot) یعنی نرم‌افزاری که باهاش مثل آدم حرف می‌زنی، مثل چت‌جی‌پی‌تی. خیلیا گفتن چرا این هوش مصنوعیا این‌قدر برق می‌خورن و مصرف انرژی‌شون زیاده؟! دلیلش اینه که شبکه‌های هوش مصنوعی (Artificial Intelligence یا همون AI)، برای پردازش داده‌های زیاد و محاوره‌ی لحظه‌ای شدیداً نیاز به سرورهای قوی و برق زیاد دارن. با همه‌گیر شدنشون، فشار زیادی رو شبکه برق دنیا آوردن و اگه کنترل نشه، این مصرف سر به فلک می‌زنه!
در حوزه باستان‌شناسی هم یک کشف بزرگی رخ داد: بر خلاف همه فکر می‌کنیم قدیمی‌ترین مومیایی‌های جهان مال مصرن، حالا دانشمندها تو چین و جنوب شرق آسیا بقایای آدمایی پیدا کردن که حدود ۱۰ هزار سال پیش با دودی کردن بدن‌هاشون قبل دفن، مومیایی‌شون می‌کردن. این روش هنوز هم تو بعضی فرهنگ‌ها هست. دانشمندها فکر می‌کنن اصلاً این آئین علاوه بر حفظ جسد، بار معنوی و روحی داشته و نشونه‌ای از مهاجرت دو لایه‌ای آدم‌ها تو اون منطقه‌ست.
یه عالمه خبر عجیب دیگه هم بودن:
- یه جگوار با شنای وحشیانه رکورد زد
- دایناسورهای کله-سخت مونده‌سازی عجیبی داشتن
- گربه بداخلاق هیمالیا دیده شد
- دانشمندها با انفجارهای عجیبی از جنس فرکانس رادیویی سریع (Fast Radio Bursts یا FRB، یعنی پالس‌های خیلی کوتاه اما شدید از انرژی که از اعماق فضا میان) در حال نقشه‌برداری از کل جهان هستی‌ان! هنوز دقیقاً نمی‌دونن این انفجارها چطور درست می‌شن، اما می‌تونن برای ما مثل چراغ قوه جلو برن و رازهای کیهان رو باز کنن.
خبرهای تکنولوژی هم داغ بودن: یه چیپست جدید 6G ساختن که می‌تونه داده رو ۱۰ هزار برابر سریع‌تر از 5G رد و بدل کنه! یعنی اینترنت نورانی!
اگه عکس دوست داری، تلسکوپ فضایی جیمز وب (James Webb Telescope) از یه نقطه‌ی فوق‌العاده تو مرکز سحابی خرچنگ (Lobster Nebula) عکس خارق‌العاده‌ای گرفته که انگار کوه‌های درخشان زیر آسمون پرستاره‌ست! این‌ها همون محلی هستن که ستاره‌های جدید و جوون ساخته می‌شن و دو تا از بزرگ‌ترین ستاره‌های راه شیری هم اونجان.
در آخر، این هفته همون‌طور که می‌بینی، از مورچه‌ی کلنساز و جگوار شناگر، تا دایناسور کله‌شاخ و آفتاب درخشان خورشید و پیشرفت‌های عجیب هوش مصنوعی، همه چیز داشت! دنیای علم هیچ وقت حوصله‌سربر نیست و هر بار با کشف‌های تازه‌تر، ذهنمون رو به بازی می‌گیره.
منبع: +
