احتمالاً تا حالا شنیدی که یه سری نیازهای پایه روانی مثل استقلال (یعنی اینکه خودمون تصمیم بگیریم و کنترل کنیم)، شایستگی (یعنی حس کنیم از پس کارا برمیایم)، و ارتباط با بقیه (یعنی حس کنیم به جمع و آدم‌ها وصل هستیم) چقدر توی حال خوب و حتی سلامتی بدنمون نقش دارن. خب جالبه بدونی که این نیازها ارتباط مستقیم با کیفیت خوابمون هم دارن! یعنی همونطور که وقتی تو زندگی روزمره برآورده نمی‌شن، حال آدمو بد می‌کنن، تو خواب هم می‌تونن تاثیر بذارن.
خیلی از محقق‌ها اومدن این رابطه رو بررسی کردن و نشون دادن که اگه این نیازهای اساسی رو حس کنیم تو خواب برطرف شدن، خواب بهتری داریم و برعکس. ولی یه مشکل بوده: تا حالا هیچ پرسشنامه خاصی که این نیازهای روانی رو دقیقاً توی حوزه خواب بررسی کنه، نوشته نشده بود!
حالا دانشمندا اومدن یه کار جالب کردن؛ اول تو یه مطالعه (که اسمشو گذاشتن مطالعه ۱)، با استفاده از چیزی به اسم تحلیل عاملی تاییدی (confirmatory factor analysis یعنی یه روش آماری برای چک کردن این که پرسشنامه‌شون واقعاً همون چیزایی رو اندازه می‌گیره که باید)، پرسشنامه اولیه‌ای رو ساختن. ۲۲۷ نفر این نسخه اولیه رو پر کردن.
بعد تو مطالعه دوم، نسخه نهایی پرسشنامه رو که ۷ تا سوال داشت، دادن دست ۲۹۵ نفر. تو همین پرسشنامه کیفیت خواب، رضایت از زندگی، میزان ورزش شدید (یعنی ورزش‌هایی که حسابی ضربان قلب رو بالا می‌برن)، و البته میزان برطرف شدن این نیازهای روانی موقع ورزش هم اندازه‌گیری شد.
نتیجه چی شد؟ پرسشنامه جدید که اسمش هست BPNSS-S (مخفف Basic Psychological Need Satisfaction in Sleep Scale)، عملکرد مدل خیلی خوبی داشت و نتایجش با بقیه پرسشنامه‌ها (که قبلاً وجود داشتن) حسابی همخونی داشت. این یعنی از لحاظ اعتبار (validity یعنی واقعاً اون چیزی رو اندازه می‌گیره که باید) و پایایی (reliability یعنی نتایجش مطمئنه و هی فرق نمی‌کنه) حرف نداره!
این یافته خیلی مهمه چون نشون میده بالاخره یه ابزار قابل اعتماد داریم که می‌تونه نشون بده هرکسی توی خواب چقدر نیازهای روانیش داره برآورده میشه یا نه. این هم به پژوهشگرا، هم به مشاورا و روانشناس‌ها کمک می‌کنه که بفهمن چرا بعضیا خواب خوبی ندارن و چه جوری میشه کیفیت خواب رو با بهتر کردن برآورده شدن نیازها بالا برد.
در مجموع، این تحقیقات یه پایه خیلی اساسی گذاشت واسه مطالعات آینده‌ی خواب و نیازهای روانی آدم‌ها. حالا میشه سراغ جامعه‌های مختلف رفت و حتی مشاوره یا درمان‌های هدفمندتر طراحی کرد تا آدما راحت‌تر بخوابن، حس بهتری داشته باشن و زندگی‌شون شیرین‌تر بشه.
منبع: +
