تا حالا شده بعد از اینکه کار تموم میشه، هنوز فکرت پیش ایمیل‌ها یا کارهای شرکتی بمونه؟ یا حتی خونه هستی اما همچنان داری به پروژه‌ها یا حرف‌های کاری فکر می‌کنی یا داری یه گزارش بزورآماده می‌کنی؟ به این حالتی که کار از سرکار وارد حریم خونه و زندگی شخصی میشه، میگن Home-to-work transitions یا همون «جابجایی ذهن از خانه به کار». خلاصش اینه که حتی وقتی سر کار نیستیم، ذهنمون هنوز کارمنده!
حالا قضیه اینه که این جابه‌جایی‌ها معمولاً باعث میشن بعد از کار نتونیم درست ریکاوری کنیم، یعنی بدن و ذهنمون واقعا استراحت نمی‌کنن و خستگی می‌مونه. ریکاوری روانی و فیزیولوژیکی، یعنی هم روحیه‌مون و هم بدنمون باید بعد از کار به حال نرمال برگردن و آماده‌ی روز بعد باشن.
یه مطالعه جالب اخیراً روی این موضوع انجام شده با حضور ۸۹ نفر که توی یک هفته (هم روزای کاری هم آخر هفته) رفتارهاشون رو زیر ذره‌بین بردن. روش تحقیقشون هم Experience Sampling بود، یعنی هر روز ازشون می‌پرسیدن امروز چند بار وقتی خونه بودی فکرت رفت سمت کار یا کاری مرتبط با کار انجام دادی؟ و البته خستگی پایان روز، سرحال بودن فردا صبح و چیزایی مثل heart rate variability هم اندازه گرفتن. Heart rate variability یعنی نوسان بین ضربان‌های قلب که یه جورایی نشونه ریکاوری بدن بعد از استرس‌ه.
نتایج خیلی جالبه! هرچی تعداد این جابجایی‌های ذهنی روزانه بیشتر باشه، یعنی بیشتر به کار فکر کنی یا کار انجام بدی، آخر روز خسته‌تر میشی. اینو احتمالاً هممون تجربه کردیم! اما یه چیز عجیب‌تر این بود که این جابه‌جایی‌ها بعضی وقتا باعث بهبود heart rate variability هم شدن. یعنی از لحاظ بدنی، نشونه‌هایی از استراحت و ریکاوری هم دیده شده که برخلاف انتظار اولیه‌س، ولی باز با بعضی تحقیقات قبلی جور درمیاد.
تو این تحقیق نوع این جابجایی‌ها و اینکه خودت حس مثبتی نسبت بهشون داری یا نه هم مهم بود. مثلاً اگه کارای کاری تو خونه برات لذت‌بخش یا مفید باشه، احتمالاً روی ريكاوری بدن تاثير مثبت می‌ذاره. اما اگه از رو اجباره و حس بدی داری، احتمالاً بیشتر فرسوده‌ت می‌کنه. این یعنی همه‌ی جابجایی‌های ذهنی شبیه هم نیستن!
در کل این تحقیق تونست نتیجه‌های تحقیق‌های قبلی رو دوباره تایید کنه که هرچی بیشتر بعد از کار سراغ کار بری (چه تو فکرت چه واقعا کاری کنی)، آخر شب خسته‌تر و احتمالاً فردا کم‌انرژی‌تری. ولی نکته عجیب اینه که بدنمون ممکنه بعضی وقت‌ها (به خصوص همراه با حس مثبت نسبت به کار) حتی نشونه‌هایی از بهبود نشون بده.
این تحقیقات باعث شده که تئوری‌های ریکاوری شغلی رو یکم بررسی دوباره کنن و همیشه فکر نکنن هر نوع درگیری ذهنی با کار بعد از ساعت کاری بده. خلاصه داستان اینه: اگه می‌خواید واقعا بعد از کار ریکاور بشید، سعی کنید مرز ذهنی بین کار و زندگی رو نگه دارید… اما شاید اگه عاشق کارتونی و برات سرگرم‌کننده‌س، ضرری نداشته باشه!
منبع: +
