بذارین یه چیزی رو رک و پوست‌کنده بگم: نشستن طولانی مدت پشت میز سر کار اصلاً چیز خوبی نیست. یعنی اگه فکر کنین این فقط یه موضوع بی‌اهمیته، اشتباه کردین! این قضیه می‌تونه کلی دردسر برای سلامتی‌تون درست کنه، از مشکلات فیزیکی مثل کمردرد گرفته تا مسائل روحی و حتی اینکه بازدهی و حال کلی‌تون سر کار پایین بیاد.
اینجاست که سر و کله‌ی «مداخلات فعالیت بدنی توی محل کار» یا همون Workplace Physical Activity Interventions که به اختصار بهشون میگن WPAI، پیدا میشه. خلاصه اگه بخوام خیلی ساده بگم، این‌ها یه‌سری برنامه‌ها و روش‌هایی هستن که محل کار واسه کارمندها می‌ذاره تا آدم‌ها اون وسط‌مسطای کار بیشتر تکون بخورن و فعال باشن.
حالا بیاین بریم سر اصل مطلب! یه تیم محقق اومدن با کلی دنگ و فنگ و سرچ توی شش‌تا پایگاه علمی معتبر (اسم‌هاش: Web of Science، Cochrane Library، MEDLINE/Pubmed، Embase، APA PsycInfo، Science Direct، خلاصه جاهایی که پر از تحقیق هست)، کلی مقاله رو بالا و پایین کردن تا ببینن این WPAIها واقعاً تاثیر دارن یا نه؟ در مجموع ۸۰ تا مطالعه‌ی معتبر و حسابی رو پیدا کردن که نتایجش رو با هم جمع زدن. البته این تحقیقات به سبک “کارآزمایی تصادفی کنترل شده” بودن، یعنی سیستمش جوریه که می‌تونیم بیشتر به نتایجش اعتماد کنیم.
چیا رو بررسی کردن؟ خب سه تا موضوع اصلی:
1. شکایت‌های ذهنی و روانی (مثل استرس و حال روحی بد)
2. مشکل‌های جسمی (مثلاً کمر درد، گردن درد یا خستگی)
3. نتایج سازمانی (مثل میزان غیبت، رضایت شغلی و بهره‌وری)
اونا از یه مدل جالب به اسم “مدل زیستی-روانی-اجتماعی” یا همون biopsychosocial model استفاده کردن — یه جور نظریه که میگه سلامتی فقط جسم نیست، بلکه بدن، ذهن و روابط اجتماعی همش تاثیر داره.
خب حالا بریم ببینیم نتیجه چی شد! وقتی آمار و ارقام رو جم و جور کردن، فهمیدن WPAIها به طور کلی تاثیر مثبت داشتن، یعنی هم به نفع بدنتونه هم روحال و حتی وضعیت سازمانی هم موثره. تاثیرش البته خیلی زیاد نبود، اما حسابی هم بی‌تاثیر نبود، یه چیزی بین کم تا متوسط:
– برای مشکلات روحی و ذهنی: ۴۰ مطالعه (۶۶۰۲ نفر)، تأثیر خوب (g = -۰.۵۶)
– برای مشکل‌های فیزیکی: ۵۱ مطالعه (۷۸۵۶ نفر)، تأثیر قابل توجه (g = -۰.۳۸)
– برای نتیجه‌های سازمانی: ۳۰ مطالعه (۶۶۸۰ نفر)، باز هم تأثیر مثبت (g = ۰.۳۰)
یه نکته‌ی خیلی باحال که پیدا کردن این بود که اون برنامه‌هایی که فقط تکون دادن بدن نبودن و بخش ذهن و تمرکز یا به اصطلاح “mind-body interventions” (یعنی برنامه‌هایی مثل مدیتیشن یا ورزش‌هایی که حواست رو هم درگیر می‌کنه، نه فقط عضلاتت رو)، اثرشون به طور قابل توجه‌ای قوی‌تر بوده، هم تو سلامت ذهنی و جسمی، هم حتی برای کارفرماها و سازمان.
یه موضوع دیگه هم این بود که وقتی WPAIها حالت گروهی داشتن (یعنی مثلاً با هم ورزش می‌کردن)، آدما خیلی پایبندتر بودن به برنامه‌ها و بیشتر ادامه می‌دادن. این نشون میده فعالیت بدنی توی جمع، حس و حال و انگیزه‌ی بیشتری میده.
جالبه بدونین یه چیزی مثل “رابطه دز-پاسخ” (Dose–response relationship) هم کشف کردن. یعنی هرچی آدم‌ها بیشتر از این برنامه‌ها استفاده کردن یا دفعاتش بیشتر بود، بهره‌ای که بردن هم بیشتر شد. پس دیگه کم‌کاری جواب نمیده، باید مچت گرم بشه!
البته محقق‌ها خودشون گفتن که ممکنه یه کم خطا توی نتایج باشه؛ مثلا شاید توی بعضی مطالعات، حالات اولیه آدم‌ها دقیقاً بررسی نشده یا اینکه تفاوت بین نتایج نسبتاً زیاد بوده. (به این میگن “هتروژنی” یعنی تنوع بالا)
در کل، این خلاصه ماجراست:
– اگه محل کارتون همچین برنامه‌هایی داره، سعی کنین حسابی استفاده کنین. اگه نداره، خودتون دست به کار بشین و حتی پیشنهاداش رو بدین. چون هم واسه سلامت ذهن‌تون خوبه، هم بدن‌تون قوی‌تر میشه و هم شاید کمتر بی‌حوصله و غایب سر کار بشین. تازه روحیه جمعی هم بالا میره!
– اگر دنبال روش بهتر هستین، سراغ برنامه‌های گروهی و همراه با تمرکز ذهنی (مثل یوگا، تای‌چی یا مدیتیشن‌های سبُک) برین.
در آخر، دوباره یادآوری می‌کنم که کل نتایج کلی بود، یه عالمه آدم و جای مختلف امتحان شده بودن، ولی هنوز هم نیاز به تحقیقات بیشتر هست. ولی تا اینجا که معلومه: یه کم تحرک وسط کار، معجزه می‌کنه!
خلاصه حرکت کن تا حالت خوب بشه 🙂
منبع: +
