بذار اول داستان رو از اینجا شروع کنم: حالا که ویدیوهای کوتاه (همون کلیپای چند دقیقه‌ای توی اپلیکیشن‌ها) همه جا هستن، توی چین دانشجوها خیلی سمت ویدیوهای سلامت میرن. منظور از ویدیوهای سلامت، همون کلیپ‌هایی هست که توشون درباره نکات پزشکی، سبک زندگی سالم و یه سری اطلاعات به درد بخور درباره بدن و سلامتی صحبت میشه.
ولی این سؤال پیش اومد که چی باعث میشه یه دانشجو واقعاً این ویدیوها رو جدی بگیره یا برعکس، بی‌خیالشون بشه؟ کِی این کلیپ‌های کوتاه تبدیل میشن به یه ابزار مهم واسه افزایش سواد سلامت بین دانشجوها؟
برای جواب دادن به این سؤال، یه تحقیق آنلاین بین ۲۹۶ دانشجوی چینی انجام شد. خلاصه داستان این تحقیق این بود که می‌خواست بفهمه دانشجوها با چه انگیزه و بر اساس چه حس و تصوری سراغ ویدیوهای سلامت میرن یا سرد میشن. نقطه جذاب تحقیق اینه که دوتا مدل خیلی معروف رو با هم ترکیب کرده:
– مدل TAM (Technology Acceptance Model): یه جور مدل که توضیح می‌ده چه چیزی باعث میشه یه نفر تکنولوژی جدید رو بپذیره. فرض کن مدل TAM اومده عواملی مثل مفید بودن و راحتی استفاده رو بررسی میکنه.
– مدل UTAUT (Unified Theory of Acceptance and Use of Technology): اینم یه مدل دیگه که بیشتر روی توقع عملکرد، تلاش لازم، تأثیر اجتماعی و شرایط پشتیبان تمرکز داره. یعنی میگه اگه اطرافیان تشویق کنن یا ابزار لازم فراهم باشه، آدم‌ها بیشتر سمت یه تکنولوژی میرن.
خب، محقق‌ها با این دوتا مدل یه قالب تحلیلی چیده بودن تا بفهمن بچه‌ها چرا ویدیوهای سلامت رو می‌پذیرن یا پس می‌زنن. اومدن از تکنیکی به اسم مدل معادلات ساختاری استفاده کردن (یه متد آماری پیچیده که کمک میکنه ببینیم دقیقاً هر عامل چی‌قدر روی رفتار تاثیر داره).
نتیجه چی بود؟ بذار قشنگ برات بازش کنم:
۱. یه سری عوامل بودن که حسابی دانشجوها رو به سمت ویدیوهای سلامت سوق دادن:
– مفید بودن از نظر خودشون (Perceived Usefulness): یعنی به نظرشون این ویدیوها واقعاً به درد میخوره و چیز جدید یاد می‌گیرن. (ضریب تاثیرش: ۰.۴۴۳)
– راحت بودن استفاده (Perceived Ease of Use): واسه دانشجوها مهمه ویدیوها آسون پیدا بشه و بشه راحت ازشون استفاده کرد. (ضریب: ۰.۳۹۸)
– انتظاری که از عملکرد ویدیو دارن (Performance Expectancy): یعنی فکر کنن واقعاً این کلیپ‌ها کمکشون میکنه بهتر زندگی کنن. (۰.۴۳۴)
– مقداری تلاشی که باید واسه استفاده بذارن (Effort Expectancy): یعنی اینکه حس کنن لازم نیست کلی تلاش کنن تا بفهمن چی میگه. (۰.۴۵۶)
– تاثیر اجتماعی (Social Influence): یعنی وقتی دوستا یا خونواده تشویق کنن یا درباره این ویدیوها حرف بزنن، احتمال اینکه کسی خودش هم سراغشون بره خیلی بالا میره (۰.۴۴۳).
– کیفیت اطلاعات (Information Quality): یعنی محتوا باید قابل اعتماد، کامل و دقیق باشه. (۰.۴۲۷)
– میزان اطمینانی که بهش دارن (Perceived Trust): یعنی وقتی به گوینده، منبع یا خود ویدیو اعتماد دارن خیلی بیشتر دنبال می‌کنن (۰.۴۸۲).
۲. اما جالبش اینجاست که دوتا عامل هم باعث شدن دانشجوها بی‌خیال این ویدیوها بشن:
– ترس از ریسک (Perceived Risk): یعنی فکر کنن ممکنه این ویدیوها اطلاعات غلط بده یا باعث دردسر بشه (ضریب منفی قوی: -۰.۴۱۵).
– تهدید بیماری (Perceived Disease Threat): یعنی فکر کردن اگه زیاد وارد این فضاها بشن، ممکنه نگران سلامتی خودشون بشن یا استرس بگیرن (ضریب منفی: -۰.۴۸۰). بعضی وقتا ترس زیاد از بیماری یعنی اطلاعات زیاد، استرس رو زیاد میکنه.
از اون طرف، شرایط راحت و امکانات (Facilitating Conditions) مثل داشتن اینترنت مناسب و اپ خوب باعث شده دانشجوها راحت‌تر به این ویدیوها بچسبن (۰.۴۲۱). یعنی اگه همه چیز محیا باشه، احتمال اینکه سراغشون برن بالا میره.
و در کل: انگیزه و تمایل دانشجوها به سمت این ویدیوها هم تاثیر مستقیم و مثبت روی رفتار واقعی‌شون داره (۰.۴۰۶). یعنی هر چی بیشتر تمایل داشته باشن، واقعا استفاده هم می‌کنن.
جمع‌بندی خودمونی: اگه میخوای مخ دانشجوها رو با ویدیوهای سلامت بزنی، باید حواست به این چیزا باشه:
– محتوا کیفیت و اطلاعات درست داشته باشه و قابل اعتماد باشه.
– کار کردن با اپلیکیشن یا خود ویدیوها ساده باشه.
– طراحی محیط کاربری (یعنی همون چیزی که کاربر می‌بینه و باهاش کار میکنه) آسون و قشنگ باشه.
– به کمک تاثیر شبکه اجتماعی، کلیپ‌ها رو معروف کن تا کسی حس نکنه داره تنها می‌بینه!
و یه چیز مهم دیگه: تا جایی ممکن کابوس اطلاعات ترسناک یا کلیپ‌هایی که باعث نگرانی بیهوده یا استرس زیاد میشن نساز. چون خیلی‌ها ممکنه بی‌خیال شن!
پس، همه چی خلاصه میشه تو این جمله: کیفیت، اعتماد، راحتی و جو مثبت اطراف، می‌تونن کلید تبدیل یه ویدیوی کوتاه به ابزاری قوی واسه افزایش سواد سلامت بین دانشجوها باشن.
دمتون گرم که تا آخر خوندین! اگه کلیپ سلامت خوبی دیدین، به دوستاتون هم نشون بدین، ضرر نداره 😉
منبع: +
