اگه به محیطزیست و پایداری علاقهمندی یا برات جالبه بدونی تحقیقات این حوزه تو دنیا به کدوم سمت رفته، این مطلب یه جور جمعبندی باحال و خلاصهدهندهی همهی داستانه! میخوام برات توضیح بدم محققها طی ۵۰ سال اخیر (یعنی از ۱۹۷۴ تا ۲۰۲۴) دربارهی رفتار محیطزیستی چه تحقیقاتی کردن، چه موضوعاتی براشون مهم شده و اصلاً چه کشورهایی این وسط بیشتر فعال بودن.
اول بذار یه توضیح بدم: رفتار محیطزیستی یعنی چی؟ یعنی کارهایی که آدمها، شرکتها یا حتی دولتها انجام میدن یا نمیدن که تاثیر مستقیم یا غیرمستقیم روی محیطزیست میذاره. مثلاً بازیافت کردن، صرفهجویی تو مصرف آب و برق، مراقبت از طبیعت و این چیزا.
خب حالا بریم سر اصل مطلب. محققها اومدن با استفاده از یه روش علمی به اسم bibliometric (یعنی بررسی عددی و آماری مقالات علمی که منتشر شده) ۶۵۲۴ تا مقاله رو بررسی کردن که تو دیتابیسهای معروف Web of Science و Scopus چاپ شده بودن. واسه این کار هم از دو ابزار حسابی به اسم ScientoPy و VOSviewer استفاده کردن تا بتونن خوب دادهها رو تحلیل کنن. ابزارهایی مثل اینا کمک میکنن بفهمی تو یه زمینهی علمی، چه موضوعاتی بیشتر توجه گرفته یا کی و کجا روی چی کار شده.
یکی از نکات جالب اینه که تعداد مقالات این حوزه تو این ۵۰ سال به شدت زیاد شده و نشون میده که این بحث واقعاً بینالمللی و بینرشتهای شده. یعنی فقط محیطزیستخوانها برات کار نمیکنن، بلکه مردم با تخصصهای مختلف، از مدیریت گرفته تا روانشناسی و اقتصاد هم وارد بحث شدن.
تحلیل عمیقتر نشون داده که موضوعات داغ (Hotspot) مرتب تغییر کردن. مثلاً اولش یه جور موضوعات مطرح بودن، بعد تو یه مرحله دیگه موضوعای جدید اومدن وسط و الان هم بحثهای تازهای دارن سر و صدا میکنن. این روند رو بهش میگن diachronic clustering؛ یعنی خوشهبندی در طول زمان، که نشون میده موضوعات اصلی چه جوری تغییر و تحول داشتن.
یه نکتهی جالب دیگه هم اینه که چین الان تو تعداد مقالات منتشرشده اول شده و آمریکا دومه.
حالا بریم سراغ ترندهای جدید که تو این یکی دو سال به سرعت داغ شدن: یکیش green human resource management هست (یعنی مدیریت منابع انسانیِ سبز – همون کارهای مرتبط با استخدام و مدیریت کارمندان اما با رویکرد محیطزیستی)، و موضوع دیگه هم environmental awareness یعنی آگاهی محیطزیستی؛ اینکه مردم چقدر به محیطزیست اهمیت میدن و چقدر راجع به تاثیر رفتارشون روی طبیعت میدونن.
از طرف دیگه، موضوعاتی هستن که همیشه جذابیت داشتن و هنوزم جزو موضوعات پرپتانسیل حساب میشن: از جمله رفتارهای حامی محیطزیست (pro-environmental behavior)، پایداری (sustainability یعنی اینکه کارهایی کنیم که هم خودمون راحت زندگی کنیم هم نسلهای بعدی زمین خوشبخت باشن)، تغییرات اقلیمی (climate change)، و دلبستگی به محیط زندگی (place attachment یعنی رابطه احساسی و روحی مردم با یه مکان خاص).
در کل این تحقیق نشون داده که ماجرا تو این ۵۰ سال کلی تکامل داشته و موضوعات داغ تحقیقاتی عوض شدن. اگه دانشجویی، یا کارمند دولت، یا علاقهمند به محیطزیستی، یا حتی یه شرکتداری که دوست داری تو کسب و کارت سبز رفتار کنی – این یافتهها میتونه برات الهامبخش باشه تا ببینی دنیا تو بحث رفتارهای محیطزیستی داره به کدوم سمت میره و چه موضوعاتی قراره آینده رو بسازن!
منبع: +
