بذار همین اول یه سوال بپرسم ازت: وقتی قراره از بین مثلاً دو تا ماگ یکی رو بخری یا استفاده کنی، کدوم یکی رو انتخاب می‌کنی؟ اونکه خط و خش و لکه داره، یا اون یکی که برق می‌زنه و تمیزه؟ خب تقریباً همه‌مون ترجیح می‌دیم وسیله‌هامون تمیز و خوشگل باشن! یه سری محقق کنجکاو اومدن روی همین قضیه دست گذاشتن و بررسی کردن که دقیقاً تمیزی سطح (یعنی اینکه چیزی ظاهراً براق و پاکیزه باشه یا نه) چقدر روی جذابیت و ارزش ظاهری وسایل تأثیر داره.
تا حالا معمولا دانشمندها روی یه ویژگی خاص از سطح وسایل کار کرده بودن. مثلاً صرفاً روی براق بودن (یعنی سطح وسیله نور رو خوب منعکس کنه)، یا اینکه خراش داشته باشه یا نه یا کثیف باشه. ولی این مطالعه اومده یه نگاه کلی‌تر به قضیه انداخته: یعنی کل بحث تمیزی سطح، نه فقط یه ویژگی خاص!
چی کار کردن؟ اومدن عکس‌هایی از پنج مدل وسیله مختلف جمع کردن: وسایل خونه، ابزارآلات، لوازم شخصی، لوازم التحریر و وسایل آشپزخونه. هر وسیله رو هم تو سه تا وضعیت نشون دادن: یکی حسابی شلخته و کثیف (یعنی روش خط و خش و جای کثیفی افتاده بود)، یکی کاملاً معمولی (هیچ اشکال یا کثیفی خاصی معلوم نبود)، و آخری کاملاً تمیز و براق که آدم دلش می‌خواست بره بشوره ببوسدش!
به کسایی که توی آزمایش بودن، این عکس‌ها رو نشون دادن و ازشون خواستن میزان جذابیت هر وسیله رو براساس ظاهرش امتیاز بدن. یعنی هر کس باید به سلیقه خودش می‌گفت این وسیله تو این وضعیت چقدر خوشگل و دلبره!
نتیجه؟ دقیقاً همون چیزی شد که حدس می‌زنی. سطح‌های کثیف و شلخته افتضاح‌ترین نمره‌ها رو گرفتن. وقتی وسیله تمیز و براق بود، همه حاضر بودن براش سر و دست بشکنن! حتی وضعیت «معمولی» هم نمره‌هاش بین اون دو بود، اما باز خیلی پایین‌تر از وسایل بسیار تمیز.
جالب اینجاست که این تفاوت تو امتیازدهی، کاملاً چشمگیر و واقعی بود (یعنی از لحاظ آماری مهم بود). به زبان خودمونی: همه تقریباً هم‌نظر بودن که تمیزی سطح خیلی خیلی روی قضاوت ظاهریمون موثره.
حالا چرا این مهمه؟ محقق‌ها میگن این یعنی تمیزی سطح یه فاکتور اساسی و پویاس توی جذابیت وسایل روزمره‌مون. یعنی چیزی که خیلی راحت می‌تونه نظر ما رو نسبت به یه وسیله تغییر بده.
از طرفی این نتیجه‌ها فقط به بحث «خوشگلی» ختم نمیشه! توی حوزه‌هایی مثل طراحی محصول (یعنی وقتی دارن ظاهر و کیفیت یه وسیله جدید رو طراحی می‌کنن)، یا تو روانشناسی مصرف‌کننده (یعنی مطالعه رفتار آدم‌ها وقتی می‌خوان وسیله بخرن یا استفاده کنن)، و حتی بحث‌های مربوط به مصرف پایدار (یعنی استفاده بهینه از وسایل و جلوگیری از هدر رفت منابع)، اون ظاهر تمیز و مرتب حسابی مهم میشه.
آخرش هم اینو گفتن: برای بررسی رابطه‌ی آدم‌ها و وسایلشون، باید توجه بیشتری به ویژگی‌های ظاهری وسیله‌ها از جمله همین تمیزی سطح داشت. پس دیگه وقتی مامانت بهت گیر میده وسیله‌هاتو تمیز نگه دار، می‌دونه چی میگه! اون تمیزی واقعاً ارزشش رو داره و باعث میشه وسایل ما تو نگاه بقیه هم جذاب‌تر و باارزش‌تر به نظر برسن.
منبع: +
