دوست داری بدونی چی باعث میشه آدم تو زندگی روزمره‌اش حال روانیش خوب‌تر باشه و کمتر توی افکار منفی گیر کنه؟ خب همه می‌دونیم که «ذهن‌آگاهی» یا همون Mindfulness خیلی سر و صدا کرده و میگن حسابی برای سلامت روان خوبه. یعنی چی؟ مثلاً اینکه بیشتر بتونی توجهت رو به لحظه حال بیاری و مدام تو فکر گذشته و آینده نباشی و افکار رو بدون قضاوت نگاه کنی.
اما یه سؤال باحال پیش میاد: چطور این ذهن‌آگاهی واقعاً اینقدر روی حال روانیمون تاثیر داره؟ اینجاست که یه نکته پنهون وارد داستان میشه: «تاب‌آوری» یا همون Resilience. تاب‌آوری یعنی اینکه آدم وقتی با یه مشکل یا فشار رو‌به‌رو میشه، بتونه زود جمع‌وجور کنه خودش رو، قوی باشه و دوباره سرپا شه. یعنی زندگی بزنه زمینت ولی تو بلند شی و ادامه بدی.
یه تحقیق خیلی جالب تو هند صورت گرفته که اومدن این رابطه رو بررسی کردن. اونا به ۴۳۱ نفر یه سری پرسشنامه دادن که همین مفاهیم رو می‌سنجیدن. مثلاً یه ابزار داشتن به اسم CAMS-R که سطح ذهن‌آگاهی رو اندازه می‌گیره (یعنی مثلاً آدم چقدر لحظه حال رو درک می‌کنه و افکارشو می‌فهمه)، یه تست دیگه داشتن به اسم Brief Resilience Scale واسه سنجش تاب‌آوری، و آخرش هم ابزار MHC-SF که سلامت روان رو می‌سنجه.
حالا سلامت روان سه تا بخش داره که اینجا براتون بازش می‌کنم:
- احساساتی (Emotional): یعنی چقدر احساس شادی و رضایت توی زندگی داری.
- روان‌شناختی (Psychological): یعنی چقدر از نظر فکری و روحی حس خوبی داری و مثلاً خودت رو قبول داری.
- اجتماعی (Social): یعنی چقدر ارتباطات اجتماعی مثبت داری و حس تعلق به جمع (خانواده، دوستا، جامعه و غیره) رو تجربه می‌کنی.
تحقیق اونا نشون داده اگه سطح ذهن‌آگاهی بالا باشه، وضعیت کلی روانی هم خیلی بهتر میشه (آمار دقیقش این بود: β = 0.472 که عدد قابل توجهیه و نشون می‌ده ارتباطشون محکم هست). این افزایش حال خوب فقط مربوط به یه جنبه نبود؛ بلکه هم روی بعد احساسات (β = 0.405)، هم روان‌شناختی (β = 0.480)، و هم اجتماعی (β = 0.296) تاثیر مثبت داشت.
ولی جذاب‌ترین بخش نتیجه این بود که تاب‌آوری دقیقاً وسط این رابطه ایستاده. یعنی ذهن‌آگاهی به آدم کمک می‌کنه تاب‌آورتر باشه، و همین تاب‌آوریه که باعث میشه سلامت روانی آدم بالاتر بره. به این حالت میگن «اثرات واسطه‌ای» یا Mediating Effect. یعنی مثلاً ذهن‌آگاهی یه تاثیر مستقیم داره، اما یه بخش مهمشم اینه که تاب‌آوری رو تو آدم تقویت می‌کنه و این تقویت باعث قوی‌تر شدن سلامت روانی میشه.
در واقع، این تحقیق نشون داد آدمایی که بیشتر ذهن‌آگاهن، هم تاب‌آورترن و هم شادتر و متعادل‌تر زندگی می‌کنن.
نتیجه‌اش برای ما چیه؟ اگه حس می‌کنی شرایط زندگی سخت شده یا راحت زود دلسرد و دلزده می‌شی، رو ذهن‌آگاه بودنت کار کن. با تمرینای ساده مثل تنفس آگاهانه یا توجه به احساسات و افکارت بدون اینکه قضاوتشون کنی، می‌تونی هم تاب‌آوری خودتو بالا ببری، و هم کلی به سلامت روانت حال بدی!
خلاصه، اگه تا الان فکر می‌کردی ذهن‌آگاهی فقط یه مُد زودگذر غربی هست، از این به بعد اینجوری نگاهش کن: یه پلیه که ازش رد می‌شی و به سمت تاب‌آوری و بعدش به حال خوب روانی می‌رسی.
منبع: +
