یه تحقیقی خیلی باحال انجام شده که کلاً اومده بررسی کنه اگه به بچه‌های کوچیک تو مهدکودک شطرنج یاد بدیم، چه تأثیری روی رشد فکری و شخصیتی‌شون داره. حالا بذار مرحله‌به‌مرحله برات تعریف کنم که چی شد و چه نتایجی گرفتن.
اول ماجرا: محقق‌ها دو تا مهدکودک رو انتخاب کردن (بهشون گفتن مهدکودک A و B). درهرکدوم از اینها یه مدل آموزش شطرنج خاص رو پیاده کردن. توی مهدکودک A اومدن شطرنج رو وارد تدریس توی کلاس‌ها کردن؛ یعنی شطرنج شد بخشی از برنامه معمولی روزانه بچه‌ها. اما مهدکودک B یه کلاس فوق برنامه و به قول معروف کلاس شطرنج علاقه‌مندی برپا کرد؛ یعنی هر کی علاقه داشت، بعد از ساعت معمولی کلاس می‌تونست توی یه کلاس مستقل شطرنج شرکت کنه.
برای اینکه بفهمن آموزش شطرنج چقدر واقعاً تأثیر داره، قبل و بعد از این دوره‌ها یه سری آزمون و تست گرفتن از بچه‌ها (بهش می‌گن pre-test و post-test یعنی آزمون قبل و بعد از کلاس‌ها). این آزمون‌ها هم کلی چیز رو بررسی می‌کردن: توجه و تمرکز، حافظه، تفکر منطقی (یعنی توانایی حل مساله و پیدا کردن راه‌حل درست)، صبر و تحمل (مثلاً وقتی وسط بازی باید صبر کنن تا نوبتشون شه یا تصمیم مهم بگیرن)، خودکنترلی یا همون نظم شخصی (یعنی بچه بتونه خودشو کنترل یا مدیریت کنه)، نمره‌های ریاضی و نمره‌های مطالعه و خوندن.
نتیجه چی شد؟ نتایج آزمون‌ها رو با یه روش آماری مقایسه کردن که بهش می‌گن independent samples t-test (به زبون ساده، یه مقایسه آماری برای اینکه بفهمن پیشرفت واقعی بوده یا نه). نتیجه‌ها خیلی جالب بود: اون بچه‌هایی که شطرنج یاد گرفتن نسبت به بچه‌های گروه کنترلی (یعنی اونایی که شطرنج نداشتن) توی همه این موارد پیشرفت قابل توجهی داشتن. تازه این پیشرفت‌ها خیلی چشمگیر بودن و بر اساس عدد p توی آمار (p<0.001 یعنی خیلی خیلی معنادار!)، این تغییرات اتفاقی نبوده، واقعاً تأثیر آموزش شطرنج بوده.
حالا بیایم با هم مرور کنیم چی دقیقا تقویت شده بود:
- تمرکز و توجه؛ یعنی بچه‌ها راحت‌تر می‌تونستن حواسشون رو جمع کنن.
- حافظه‌شون کشیده بود بالا؛ چون تو شطرنج باید حرکات قبل رو یادشون بمونه.
- تفکر منطقی؛ به بچه‌ها کمک می‌کنه مسائل رو مرحله‌به‌مرحله حل کنن.
- صبر و تحمل؛ شطرنج صبر یاد می‌ده، چون مدام باید منتظر نوبت بمونی یا درباره حرکات فکر کنی.
- خودکنترلی؛ بچه‌ها کمتر تند عمل می‌کنن و بیشتر فکر می‌کنن.
- نمره‌های ریاضی و خوندن؛ حتی توی درس‌هاشون هم بهتر شده بودن!
یعنی خلاصه اگه بخوام خیلی رُک بگم، شطرنج حسابی به رشد همه‌جانبه بچه‌ها کمک می‌کنه— هم از لحاظ فکری، هم توانایی کنترل احساسات خودشون و حتی پیشرفت توی درس‌خوندن.
اما فقط یاد دادن شطرنج کافی نیست! توی تحقیق اومدن کلی پیشنهاد کاربردی هم دادن که واقعاً خیلی به درد بخور بود. گفتن اگه می‌خوایم بچه‌ها واقعاً از آموزش شطرنج سود ببرن:
- باید از مربی‌های کاربلد استفاده کنیم و آموزششون بدیم (یعنی فقط کافی نیست یه شطرنج بده دست بچه! مربی باید بلد باشه چطور با بچه کار کنه).
- خانواده‌ها رو هم درگیر کنیم، چون اثرش دوچندانه وقتی پدر و مادر همراه بچه شطرنج بازی می‌کنن یا تشویقش می‌کنن.
- مدل و برنامه آموزشی شطرنج هم باید با سن و نیاز بچه‌ها هماهنگ باشه؛ یعنی خشک و جدی نباشه، با بازی و داستان و جذابیت همراه باشه.
در نهایت حرف تحقیق اینه که آموزش شطرنج می‌تونه یه ابزار خیلی قوی برای رشد ذهنی، احساسی و حتی پیشرفت تحصیلی بچه‌ها باشه. پس اگه توی مهدکودک یا مدرسه داری کار می‌کنی یا حتی بچه کوچیک داری، بهتره جدی به آموزش شطرنج فکر کنی. چون هم کلی سرگرم‌کننده‌ست، هم مغز بچه رو تقویت می‌کنه و هم حس اعتماد به نفس و مهارت‌های اجتماعی‌ش رو می‌بره بالا.
پس دفعه بعد که کوچولوت حوصله‌اش سر رفت یا دنبال یه فعالیت مفید براش می‌گردی، یه کیت شطرنج ساده بگیر، باهاش بازی کن و مطمئن باش هم خودت لذت می‌بری، هم داری آینده‌ش رو می‌سازی!
منبع: +
