حتماً خودت هم تو دوران کرونا کلی تو شبکه‌های اجتماعی چرخیدی، نه؟ ولی جالب اینجاست که یه تحقیق باحال روی ۳۲۲ نفر دانشجو نشون داده فقط سر زدن و تماشا کردن محتواها (یعنی این که خودت پست نمی‌ذاری یا کامنت نمی‌ذاری، فقط نگاه می‌کنی) می‌تونه حال روحی رو بدتر کنه. به این حالت میگن «استفاده منفعل از شبکه‌های اجتماعی»؛ منفعل یعنی فقط مصرف‌کننده‌ای و خودت نقشی تو تولید محتوا نداری.
حالا این محقق‌ها اومدن بررسی کنن ببینن چرا اینجوری میشه و چی تو مغز آدم می‌گذره که از این کار دپرس میشه. جالبه بدونی، اونا گفتن بین نگاه کردن منفعل و افسردگی، یه سری اتفاقات دیگه هم میفته. مثلاً چیزی که بهش میگن “آسیب غیرمستقیم”، یا همون Vicarious traumatization؛ یعنی وقتی تو زیاد صحنه‌ها یا خبرای ناراحت‌کننده رو حتی بدون اینکه خودت تجربه کنی، آنلاین می‌بینی، ذهنت کم‌کم خسته و داغون میشه. مثه اینه که درد بقیه رو از پشت صفحه احساس کنی.
یه عامل مهم دیگه، فومو (FoMO) بود؛ فومو یعنی Fear of Missing Out، یعنی ترس از اینکه یه خبر یا اتفاق خفن رو تو شبکه‌های اجتماعی از دست بدی یا عقب بمونی! خیلی از دانشجوها همزمان که می‌چرخیدن تو اینترنت، همش نگران بودن یه چیزی رو نبینن یا جا بمونن.
محقق‌ها یه مدل جالب ساختن و با کلی محاسبه (مثلاً برنامه SPSS یا روش‌های آنالیز خطی و Bootstrap – این آخری یعنی آزمون تصادفی برای کسب اطمینان از نتایج) بررسی کردن که این عوامل چطور به هم ربط دارن. نتیجه چی شد؟ استفاده منفعل از شبکه‌های اجتماعی مستقیم افسرده‌ت نمی‌کنه، یعنی یهویی حالتو خراب نمی‌کنه. ولی اگه خیلی وقت بذاری واسه گشت‌زدن بی‌هدف، بیشتر ممکنه گرفتار آسیب غیرمستقیم بشی و فومو بگیری؛ این دوتا با هم دست به دست هم میدن و سطح افسردگی رو بالا می‌برن.
حتی یه زنجیره جالب هم پیدا کردن: استفاده منفعل باعث میشه ذهنت آسیب غیرمستقیم ببینه، این باعث میشه فومو بگیری، و این دوتا در نهایت تو رو به سمت افسردگی ببرن. خلاصه یه بازی روانی عجیبه!
این تحقیق کمک می‌کنه بفهمیم چرا در زمان بحران‌های بهداشتی (مثلاً پندمی مثل کرونا)، بعضیا با گشت‌وگذار غیر فعال تو شبکه‌های اجتماعی حالشون بد میشه. پس اگه دیدی مدتی فقط توی فید اینستاگرام چرخیدی و داری بی‌دلیل ذهنت خسته میشه یا از بقیه جا موندی، یه کم مرز بذار و سعی کن خودت هم فعال باشی یا حتی کمی فاصله بگیری.
در آخر هم محقق‌ها گفتن بهتره مسئولای بهداشت روان و دانشگاه‌ها رو این موضوع کار کنن و برنامه‌هایی بذارن که توی بحران‌ها بچه‌ها اینطور آسیب نبینن.
خلاصه حرف: فقط نگاه کردن بی‌هدف به شبکه‌های اجتماعی تو شرایط بحرانی، بدون اینکه حواست باشه، روحیه‌تو خراب می‌کنه. مراقب خودت باش و بذار چرخیدن رو همیشه با هدف و آگاهی انجام بدی!
منبع: +
