این هفته دنیای علم حسابی پرخبر و هیجانی بود! بذارید خیلی راحت و دوستانه براتون تعریف کنم چه اتفاقایی افتاده.
اول از همه بریم سراغ یکی از بمب‌های خبری؛ برای اولین بار یه نوع درمان ژنتیکی (Gene Therapy یعنی درمانی که ژن‌های بدن رو دستکاری می‌کنه تا بیماری رو برطرف کنه) واقعاً تونسته جلوی پیشرفت بیماری هانتینگتون رو بگیره. حالا این هانتینگتون چیه؟ بیماری نادریه که از هر ۱۰ تا ۲۰ هزار نفر، یکی توی آمریکا می‌گیره. مسأله اینه که باعث زوال عقل و مشکلات حرکتی میشه، اونم معمولاً وقتی بین ۳۰ تا ۵۰ سالگی هستی. تا الان هیچ درمانی نبوده که بشه سرعت پیشرفتش رو کم کنه و معمولاً بیمارا بعد از ۱۰ تا ۲۵ سال فوت می‌کنن. اما حالا دانشمندا یه ژن جدید رو وارد دو قسمت از مغز کردن که بیشتر آسیب می‌بینه و تونستن پیشرفت بیماری رو تا ۷۵٪ کند کنن! البته فعلاً دوره آزمایشیه و دارن اقدام می‌کنن برای تاییدش تو آمریکا و اروپا.
از شگفتی‌های پزشکی دور نشیم؛ یه مرد اهل ونکوور کانادا که بینایی یه چشماش رو به خاطر حساسیت وحشتناک به ایبوپروفن (همون مسکن معروف)، از دست داده بود، بعد از بیست سال و کلی روش بی‌فایده، دکترا تصمیم گرفتن عمل “دندان تو چشم” رو روش انجام بدن! یعنی چی؟ یعنی دندون خودش رو گذاشتن جای قرنیه و روی اون یه لنز پلاستیکی قرار دادن که باعث شد دوباره بتونه ببینه! این عمل فوق عجیب تو دنیا خیلی نادره و حالا اولین بار تو کانادا اجرا شده.
یه خبر دیگه هم این بود که یه تحقیق نشون داده تغییر ساعت فصلی (Daylight Saving Time؛ یعنی همون که ساعت رو دو بار در سال جلو عقب می‌برن)، می‌تونه هر سال جلوی بیشتر از ۳۰۰ هزار سکته مغزی رو فقط تو آمریکا بگیره! یعنی شاید وقتشه کلاً این کار رو بذاریم کنار.
حالا بریم سراغ اتفاقات فضایی و طبیعی عجیب و غریب!
طوفان سوپر تایفون راگاسا (Super Typhoon Ragasa، تایفون یعنی یه جور طوفان خیلی بزرگ تو آسیاست) امسال تبدیل شد به قوی‌ترین طوفان سال، با سرعت باد تا ۲۸۵ کیلومتر بر ساعت! این طوفان کل شهرهای بزرگ چین، فیلیپین، تایوان و هونگ‌کنگ رو به تعطیلی کشوند و مردم رو وادار به تخلیه شهرها کرد. خلاصه اوضاع حسابی بغرنج شده بود و هنوزم طوفان‌های دیگه تو راهن. همین موقع‌ها تو آتلانتیک هم سه تا سیستم طوفانی جدید دارن شکل می‌گیرن و دلیلش گرم شدن آب‌های اقیانوسه.
یه خبر عجیب دیگه همین هفته این بود که اخترشناسا یه سیاه‌چاله‌ی غول‌پیکر پیدا کردن که داره با سرعت ۲/۴ برابر بیشتر از حدی که نظریه‌های فعلی فیزیک اجازه می‌ده رشد می‌کنه! قانون ادینگتون (Eddington Limit) میگه سیاه‌چاله‌ها بر اساس نیروی جاذبه و فشاری که خودشون ایحاد می‌کنن، یه سقف سرعت رشد دارن، ولی این یکی زده همه چی رو به هم ریخته و نشون داده مدل‌های کیهان‌شناسی ما کلی ایراد دارن! اینجور خبرها باعث میشه دنیا ته تهش عوض بشه.
حالا یه پرانتز باز کنم و به یه سؤال قدیمی جواب بدم: واقعاً مصریای باستان تو مقبره‌هاشون تله مرگبار گذاشته بودن؟ همه‌مون فیلم‌هایی رو دیدیم که قهرمان‌ها دارن از دست تله‌ها فرار می‌کنن. اما دانشمندا حقیقت رو از تو دل تاریخ بیرون کشیدن… که اگه دوست داری بدونی واقعاً این طور بوده یا یه افسانه‌ست، حتما مقاله اصلی رو ببین!
از کشفیات عجیب و گلچین این هفته:
- تو استرالیا شیشه‌هایی پیدا شده که احتمالاً از برخورد شهاب‌سنگ ساخته شدن اما هنور گودالش رو پیدا نکردن.
- زیر یخ‌های قطب جنوب، ۸۵ تا دریاچه پر جنب‌وجوش کشف شده که هنوز کلی رازشون مونده.
- تیمی از دانشمندها هنوز دارن سر این بحث می‌کنن که مرکز کره زمین دقیقاً از چیه!
- تو اسپانیا یه آرامگاه سنگی ۵ هزار ساله کشف شده که ۱۳ متر طولشه و پر از بقایای عصر باستانه.
- تلسکوپ جیمز وب تو جو زحل ساختارای مرموزی پیدا کرده که هنوز هیچ‌کس نمی‌دونه چیه!
یه نکته جالب دیگه اینکه هنوز ارتباط بین آلودگی هوا و بیماری پسوریازیس (Psoriasis: یه نوع بیماری خاص پوستی که باعث خارش و پوسته پوسته شدن سر و دست میشه) رو دقیقاً نمی‌دونیم، اما تحقیقای جدید نشون داده آلودگی هوا می‌تونه باعث بروز یا بدتر شدن این بیماری بشه. تقریباً ۹۹٪ جمعیت دنیا هوایی نفس می‌کشن که از استانداردهای سازمان سلامت جهانی پایین‌تره!
از دنیای کوچیک‌تر و میکروسکپی هم بگم: یه عکاس زیست‌شناس تو برزیل بعد از بررسی یه تیکه جلبک قرمز که موج ساحل آورده بود، یه خارپشت دریایی ریز دیده بود که با پاهای لوله‌ای کوچولوش داشت روش راه می‌رفت. همین عکسش تو مسابقه عکس سال دنیای میکروسکوپ مقام پنجم رو آورد.
در مجموع این هفته، علم پر از معما و شگفتی بود! اگه حال کردی می‌تونی از طریق شبکه‌های اجتماعی Live Science، اخبار جذاب و به‌روز رو لحظه‌به‌لحظه دنبال کنی. هر روز کلی چیز تازه و عجیب منتظرتونه؛ از اخبار دایناسورای عظیم‌الجثه با پنجه‌های قیچی‌مانند (که خیلی باحال اسم گذاشتن)، تا مقاله‌هایی درباره اینکه آلودگی و ژن‌ها چطور روی مغز یا تکامل انسان اثر گذاشتن. خلاصه علم همیشه با ماست، کافی‌یه کنجکاو بمونیم!
منبع: +
