می‌دونستی حدود ۹۵ میلیون سال پیش، کنار ساحل دریای داخلی غربی آمریکا (که الان بخش جنوب‌غربی مونتانا شده)، کروکودیل‌های ریز و عجیب‌غریبی زندگی می‌کردن؟ تازه کشف جدید نشون داده این موجودات دندون‌هایی داشتن که اصلاً شبیه چیزی که تا حالا تو کروکودیل‌ها دیده بودیم نبود!
داستان از این قراره که سال ۲۰۲۱ تو یه کاوش زمین‌شناسی تو منطقه Blackleaf مونتانا، دانشجوی دیرینه‌شناسی به اسم هریسون آلن، وقتی هنوز تو دانشگاه ایالت مونتانا بود، یه جمجمه کوچولو پیدا کرد. جمجمه فقط ۵ سانتی‌متر (تقریباً دو اینچ) طول داشت و تو دلِ سنگ گیر کرده بود! اولش خودش هم باورش نمی‌شد، اما وقتی نشونش داد به استاد فسیل‌ها، دکتر دیوید واریکیُ (که خودش متخصص دیرینه‌شناسی فسیل‌های مهره‌دار و مطالعه جاپاهای باستانیه – Taphonomy و Ichnology هم یعنی همین شاخه‌های علمی مربوط به بقایای جانوران)، اونقدر هیجان‌زده شد که معلوم بود چیز خاصیه!
این فسیل به یه گونه تازه از خانواده کروکودیل‌مانندی‌ها به اسم Wannchampsidae تعلق داشت؛ خانواده‌ای که قبلاً اصلاً نمی‌دونستیم وجود داشته! Crocodyliform یعنی همون کروکودیل‌گونه‌ها؛ یه شاخه قدیمی از جد و آباد کروکودیل‌های امروزی (همون Neosuchia). اعضای این خونواده در زمان دایناسورها توی آمریکا زندگی می‌کردن و اندازه‌شون خیلی کوچیک‌تر از بقیه کروکودیل‌های هم‌نسلشون بود. این مورد خاص رو دانشمندها “Elton” اسم گذاشتن، چون وقتی داشتن رو فسیلش کار می‌کردن، آهنگ “Crocodile Rock” التون جان رو پلی می‌کردن! طول بدن التون، از دماغ تا ته دم، فقط ۶۰ سانت بود؛ یعنی دو برابر خط‌کش مدرسه خودمون. حتی اگه هم تا بزرگسالی دووم می‌آورد نهایتاً تا ۹۰ سانتی‌متر رشد می‌کرد.
نکته جالب اینجاست که برخلاف کروکودیل‌های امروزی که دندون‌های ساده و مخروطی دارن (یعنی نوک‌تیز و یکنواخت)، التون و خیییلی‌های دیگه از همین گونه جدید – که اسم علمی‌شون رو گذاشتن Thikarisuchus xenodentes – دندون‌هایی با شکل‌های متفاوت داشتن. مثلاً، بعضی دندوناشون غلاف‌دار بوده؛ یعنی با یه لایه محافظ خاص پوشیده شده بوده تا بتونن هم گیاه بخورن هم حشره. خلاصه رژیم غذایی‌شون پلوپز بوده!
یه چیز جالب دیگه درباره زندگی این کروکودیل‌های کوچولو اینه که احتمالاً روی خشکی هم زندگی می‌کردن و توی زمین لانه یا همون تونل می‌کندن! اینو از این فهمیدن که استخون‌هاشون خیلی نزدیک به هم و منسجم بوده؛ معمولاً لانه‌کن‌ها استخوناشون اینجوریه تا وزنشون رو موقع حرکت زیر زمین تحمل کنه.
بعد از کشف جمجمه، هریسون آلن برگشت و کلی خاک و رس اطراف فسیل رو جمع کرد تا لابلای اون‌ها بقایای بیشتری از این حیوان رو پیدا کنه. خودش ساعت‌ها فقط نشسته بود تو آزمایشگاه خاک‌ها رو الک می‌کرد و کم‌کم تیکه‌های دیگه استخون رو کنار هم گذاشت تا اسکلت رو بازسازی کنه. دوست و همکلاسیش «دین جانسون» هم که الان تو موزه دیرینه‌شناسی «راکیز» کار می‌کنه، باهاش همراه بود.
برای اینکه بهتر بتونن استخون‌ها رو از تیکه‌های سنگ اطراف جدا کنن، از سی‌تی‌اسکن استفاده کردن (همون اسکن‌هایی که عکس لایه‌لایه از بدن می‌گیرن و اصولاً برای جزئیات فسیل‌ها خیلی کاربردین). دکتر واریکیُ هم گفته بود که هریسون کلی زحمت کشیده تا نسخه دیجیتال دقیق و سه‌بعدی این موجود رو بسازه و واقعا هم کارش بی‌نظیر دراومد.
حالا درباره اهمیت علمی این کشف؛ جالب اینجاست که قبلاً خونواده‌ای از کروکودیل‌های باستانی به اسم Atopasauridae، فقط تو اروپا و آسیا شناسایی شده بودن که قیافه‌شون و دندون‌هاشون خیلی شبیه التون مونتانا بوده! یعنی چی؟ یعنی به احتمال زیاد تو همون بازه زمانی، تو دو گوشه متفاوت دنیا، بچه‌کروکودیل‌هایی که فامیل بودن ولی دور از هم زندگی می‌کردن، کلی ویژگی مشابه پیدا کردن. به این می‌گن “تکامل همگرا” یا به انگلیسی: Convergent evolution. یعنی دو موجود که نسبتا نزدیک نیستن به خاطر شرایط محیطی و نوع غذای مشابه، دچار تغییرات مشابه می‌شن.
خلاصه بی‌شک این کشف، نه‌تنها برای فهمیدن تاریخچه خودِ کروکودیل‌ها مهمه، بلکه بهمون کمک می‌کنه بفهمیم اصلاً تو دوران کرتاسه (Cretaceous period یعنی زمان دایناسورها، حدود ۱۴۵ تا ۶۶ میلیون سال پیش)، چه جک و جونورهای کوچکی داشتن زیر پای دایناسورهای بزرگ واسشون لونه می‌زدن و زندگی می‌کردن!
برای اطلاعات بیشتر و کنجکاوی، می‌تونین اصل این مطالعه رو تو مجله Journal of Vertebrate Paleontology که ۲۲ سپتامبر منتشر شده هم چک کنین. خلاصه، دنیا پر از داستان‌های باحال درباره حیواناتیه که دیگه نیستن و ما تازه سرِ نخ یکی از اون‌ها رو تو مونتانا پیدا کردیم!
منبع: +
