خب بچه‌ها، بیاید یه خبر خفن و حسابی امیدوارکننده رو با هم مرور کنیم! یه سری دانشمند اومدن روی واکسن HPV (یعنی همون ویروسی که باعث بیشتر سرطانای دهانه رحم تو خانم‌ها میشه) تحقیق کردن و نتایجش واقعاً شگفت‌انگیز بوده.
حالا HPV چیه؟ بذارین ساده بگم: HPV یا همون ویروس پاپیلومای انسانی، شایع‌ترین ویروسیه که از طریق رابطه جنسی منتقل میشه. بعضی نوعاش خطرناک‌ترن و می‌تونن سلول‌ها رو تغییر بدن و باعث سرطان بشن – مخصوصاً سرطان دهانه رحم. حتی می‌تونه توی آقایون هم باعث سرطانای دیگه‌ای مثل سر و گردن بشه.
حالا اصل ماجرا: تو آمریکا از سال ۲۰۰۶ واکسن HPV وارد شد و از همون موقع، یه عالمه آدم (به ویژه نوجوانا و جوونای خانوم) واکسنشو زدن. تو یه مطالعه بلندمدت که تو شهر سینسیناتی انجام شده بود، فهمیدن که بین کسایی که واکسن زدن، ابتلا به اون دو تا نوع خطرناک HPV که بیشتر مواقع سرطان درست می‌کنن، یه افت خفن ۹۸.۴٪ داشته! یعنی تقریباً همه‌شون از این ویروس راحت شدن.
ولی باحال‌ترش اینه که حتی اونایی که واکسن نزده بودن هم بی‌نصیب نموندن! آمار نشون داد تو همون گروه سنی، میزان ابتلا تو واکسن‌نخورده‌ها هم ۷۱.۶٪ کم شده. اینو بهش میگن “ایمنی جمعی” یا “herd immunity”، یعنی وقتی یه عده زیادی تو جامعه واکسن میزنن، ویروس دیگه اونقدرا نمی‌تونه بچرخه و کسایی که واکسن هم نزدن به نوعی غیرمستقیم محافظت میشن.
یه نکته جالب دیگه: تقریباً هرکسی که فعالیت جنسی داره، بالاخره یه جوری تو عمرش با HPV برخورد می‌کنه. خب، معمولا بدون علامته و خودبه‌خود طی یکی دو سال هم از بین میره، ولی هرکی بدشانسی بیاره ممکنه این ویروس بمونه و در آینده سرطان درست کنه.
یه آمار تکون‌دهنده هم بگم: تو سال ۲۰۱۸ دنیا کلاً حدود ۶۹۰ هزار نفر به خاطر HPV سرطان گرفتن و ۸۰٪ این سرطان‌ها مربوط به دهانه رحم تو خانم‌ها بود. پس، حتی اگر اغلب ویروس رو بگیرن و چیزی نشه، باز هم اهمیتش در سلامت عمومی خیلی زیاده.
اون مطالعه سینسیناتی چی کار کرد؟ اومدن بین سالای ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۳، داده‌های حدود ۲۳۳۵ دختر و خانوم جوون ۱۳ تا ۲۶ ساله رو بررسی کردن. یه سری حتی چندتا شریک جنسی یا سابقه بیماریای مقاربتی داشتن که رییسک ابتلاشون رو بالا می‌برد.
واکسنا هم مدلای مختلف دارن:
- واکسن دو ظرفیتی (۲-valent): مخصوص دو نوع HPV که بیشتر سرطان‌ها رو درست می‌کنن
- واکسن چهارضرفیتی (۴-valent): علاوه بر اون دوتا، دو نوع دیگه هم پوشش میده
- واکسن ۹ ظرفیتی (۹-valent): پنج نوع اضافه دیگه هم هست میشه جمعاً ۹ مدل ویروس
تو طول این سالا، هر چی درصد واکسن‌زده‌ها بیشتر شد (از صفر رسید به ۸۲٪)، نرخ ابتلا دونه‌دونه افت کرد. کسایی که واکسن دو ظرفیتی گرفته بودن، تا ۹۸.۴٪ از اون دوتای خطرناک در امان بودن. واکسن چهار ظرفیتی ۹۴.۲٪ و ۹ ظرفیتی هم ۷۵.۷٪ کارایی نشون داده. دلیل اینکه ۹ ظرفیتی کمتر بوده، اینه که تازه‌تر وارد شده و کمتر به آدم‌هاش رسیده.
حتی کسایی که واکسن نزدن هم کلی سود کردن! ابتلا به انواع خیلی خطرناک HPV توشون ۷۱.۶٪ کم شد. یعنی دوباره همون داستان ایمنی جمعی که بالا توضیح دادم! البته برای واکسن ۹ ظرفیتی تو گروه واکسن‌نخورده، هنوز نمونه کافی نبوده که بشه مقایسه دقیق کرد.
حالا چرا این موضوع مهمه؟ چون تو کشورای ثروتمند مثل آمریکا، با این کار دارن آمار سرطانارو میارن پایین. ولی تو خیلی از کشورای کم‌درآمد، هنوز درصد خیلی زیادی از دخترها و پسرها واکسن نزدن (طبق آمار جدید سازمان بهداشت جهانی، فقط حدود ۳۱٪ دخترها و ۸٪ پسرها بین ۹ تا ۱۴ سال یه دوز واکسن گرفتن!).
پس چی؟ اگه واکسینه کردن همه‌گیر بشه، شاید حتی بتونیم تو آینده نزدیک سرطان دهانه رحم رو برای همیشه از بین ببریم. همونطور که دکتر جِسیکا کان (استاد اطفال دانشگاه البرت اینشتین) گفته: “با افزایش واکسیناسیون و دسترسی همگانی به غربالگری و درمان، می‌تونیم یکی از بهترین موفقیت‌های تاریخ سلامت رو رقم بزنیم و سرطان دهانه رحم رو حذف کنیم.”
در نهایت حواستون باشه این مطلب فقط برای آگاهیه و جای مشاوره پزشکی رو نمی‌گیره.
خلاصه ماجرا: واکسن HPV واقعاً معجزه کرده، پس اگه خودتون یا اطرافیانتون تو سن مناسب هستین، خیلی خوبه که واکسینه بشین و به این رشته زنجیره سلامت کمک کنین!
منبع: +
