آیا می‌دانستید گرانش مریخ، هر چند نامحسوس، می‌تواند بر اقلیم زمین تاثیر بگذارد و آن را گرم‌تر کند؟ پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که تاثیر گرانش مریخ بر تغییرات دوره‌ای جریان‌های اعماق اقیانوس‌ها در طول میلیون‌ها سال قابل توجه است. این برهمکنش گرانشی بر خروج از مرکز مداری زمین و میزان انرژی دریافتی از خورشید اثر می‌گذارد و در نهایت، اقلیم زمین را دستخوش تغییر می‌کند.
بر اساس یافته‌های علمی اخیر، رقص گرانشی میان مریخ و زمین به طور نامحسوس بر اقلیم زمین در بازه‌های زمانی بسیار دراز تاثیر می‌گذارد. این اثر متقابل شگفت‌انگیز، که توسط نیروی جاذبه‌ی متقابل سیارات هدایت می‌شود، شکل مدار زمین، میزان انرژی دریافتی از خورشید و جریان‌های اعماق اقیانوس‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگرچه این تاثیرات گرانشی در کوتاه‌مدت بسیار ناچیز هستند، اما در طول میلیون‌ها سال انباشته می‌شوند و تغییرات قابل توجهی در الگوهای اقلیمی زمین ایجاد می‌کنند.
کشش گرانشی
اگرچه زمین و مریخ با فواصل بسیار زیادی از یکدیگر جدا شده‌اند، اما بر یکدیگر نیروی گرانش اعمال می‌کنند. این نیرو، در حالی که به ظاهر ناچیز به نظر می‌رسد، باعث اختلالاتی در مدار هر دو سیاره می‌شود. در دوره‌های نزدیکی بیشینه، که به مقابله معروف است و تقریباً هر ۲۶ ماه یکبار رخ می‌دهد، گرانش مریخ، زمین را به سوی خود می‌کشد و خروج از مرکز مداری آن – معیاری از میزان بیضوی بودن مدار – را اندکی تغییر می‌دهد. این تغییرات جزئی در شکل مداری زمین بر فاصله‌ی سیاره از خورشید و در نتیجه میزان انرژی دریافتی از خورشید اثر می‌گذارد.
جریان‌های اعماق اقیانوس‌ها و چرخه‌های اقلیمی
سوابق زمین‌شناسی که ۶۵ میلیون سال را در بر می‌گیرد، تغییرات دوره‌ای در قدرت جریان‌های اعماق اقیانوس‌های زمین را نشان می‌دهد که تقریباً هر ۲.۴ میلیون سال یکبار تکرار می‌شود. این چرخه‌ها، که چرخه‌های بزرگ نجومی نامیده می‌شوند، با برهمکنش‌های گرانشی میان زمین و مریخ مرتبط هستند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که وقتی گرانش مریخ، زمین را به خورشید نزدیک‌تر می‌کند، افزایش حاصل در انرژی دریافتی از خورشید، سیاره را گرم‌تر می‌کند و منجر به جریان‌های قوی‌تر در اعماق اقیانوس‌ها می‌شود. این جریان‌های تشدید شده، که به صورت گرداب‌ها یا چاله‌های غول‌پیکر توصیف می‌شوند، به اعماق اقیانوس‌ها می‌رسند و تجمع رسوبات در کف اقیانوس را مختل می‌کنند. شواهد این اختلال به صورت شکاف‌هایی در سوابق زمین‌شناسی ظاهر می‌شود و شاهدی بر ارتباط بین گرانش مریخ، اقلیم زمین و فعالیت جریان‌های اعماق اقیانوس‌ها است.
پیامدهایی برای گردش اقیانوسی و تاب‌آوری اقلیمی
یافته‌های این پژوهش پیامدهای جالبی برای پایداری و تاب‌آوری جریان‌های اقیانوسی زمین، به ویژه در زمینه تغییرات اقلیمی کنونی دارد. یک سیستم جریان حیاتی، گردش واژگونی نصف‌النهاری اقیانوس اطلس (Atlantic Meridional Overturning Circulation : AMOC)، نقشی حیاتی در توزیع گرمای جهانی ایفا می‌کند و آب گرم را از مناطق استوایی به نیمکره شمالی منتقل می‌کند. برخی از دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که AMOC در دهه‌های آینده به دلیل تغییرات اقلیمی ناشی از انسان تضعیف یا حتی متوقف شود. با این حال، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که چاله‌های عمیق اقیانوسی که توسط تاثیر گرانشی مریخ ایجاد می‌شوند، ممکن است به حفظ گردش اقیانوسی کمک کنند، حتی اگر AMOC تضعیف شود. این سازوکار طبیعی می‌تواند از سکون اقیانوس جلوگیری کند و برخی از پیامدهای منفی اختلال AMOC را کاهش دهد.
رقص کیهانی مکانیک مداری
این پژوهش بر ارتباط متقابل حرکات سیاره‌ای و سیستم اقلیمی زمین تاکید می‌کند. مکانیک مداری، مطالعه‌ی حرکات اجرام آسمانی تحت تاثیر گرانش، برهمکنش‌های پیچیده در منظومه شمسی ما را کنترل می‌کند. زمین و مریخ که با سرعت‌ها و فواصل مختلف به دور خورشید می‌چرخند، به طور دوره‌ای در یک رقص کیهانی قرار می‌گیرند که به طور نامحسوس اما عمیق بر اقلیم زمین تاثیر می‌گذارد. این یافته‌ها اهمیت در نظر گرفتن عوامل نجومی در درک الگوهای اقلیمی بلندمدت و پیش‌بینی سناریوهای اقلیمی آینده را برجسته می‌کند.
یادداشتی در مورد تغییرات اقلیمی کنونی
در حالی که گرانش مریخ در بازه‌های زمانی بسیار طولانی در اقلیم زمین نقش دارد، بسیار مهم است که این تاثیر طبیعی را از روند گرمایش جهانی فعلی که ناشی از فعالیت‌های انسانی است، متمایز کنیم. اثر گرمایشی منتسب به گرانش مریخ یک پدیده دوره‌ای بلندمدت است که با گرمایش سریع و بی‌سابقه‌ی ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای متفاوت است. درک اثر متقابل پیچیده‌ی عوامل طبیعی و انسانی برای مقابله با چالش‌های تغییرات اقلیمی و توسعه‌ی راهکارهای موثر کاهش اهمیت دارد.
دیدگاه وسیع‌تر
این پژوهش دیدگاه وسیع‌تری در مورد ارتباط متقابل سیاره‌ی ما با کیهان ارائه می‌دهد. تاثیر گرانشی نامحسوس مریخ، همسایه‌ای به ظاهر دور، اثرات گسترده‌ی مکانیک آسمانی بر سیستم‌های زمین را برجسته می‌کند. این درک، شناخت ما را از شبکه‌ی پیچیده‌ی برهمکنش‌هایی که محیط سیاره‌ی ما را شکل می‌دهند، عمیق‌تر می‌کند و بر نیاز به پژوهش‌های مداوم در مورد دینامیک پیچیده‌ی سیستم زمین-فضا تاکید می‌کند. با مطالعه‌ی این تاثیرات نجومی، بینش‌های ارزشمندی در مورد گذشته، حال و آینده‌ی اقلیم زمین و تاب‌آوری سیستم‌های طبیعی آن به دست می‌آوریم.
اگر به خواندن کامل این مطلب علاقه‌مندید، روی لینک مقابل کلیک کنید: earth
