خب بیا یه داستان جذاب رو برات تعریف کنم! فکر کن داری توی خاک اورشلیم (که اسم انگلیسی‌ش Jerusalem ـه و الان توی اسرائیله) دنبال آثار باستانی می‌گردی و یهو یه سکه کوچیک و براق پیدا می‌کنی که خیلی خیلی خاصه!
این ماجرا واسه “ریکا لنگلر” اتفاق افتاده، یعنی وقتی داشته باستان‌شناسی می‌کرده تو یه پروژه به اسم Givati Parking Lot (که یه پروژه حفاری مهم تو اورشلیم هست)، چشمش به سکه‌ای افتاده که از طلا خالص ساخته شده و مال ۲۲۰۰ سال پیشه! تازه، این اولین سکه طلاییه که بیرون از مصر پیدا شده و روش تصویر یه ملکه هست! حالا کی بوده این ملکه؟ اسمش “برنیس دوم” (Berenice II) ـه و زنش پادشاه مصری یعنی “بطلمیوس سوم” بوده.
اینو بدون که کل دنیا فقط ۲۰ تا از این سکه طلایی که روش تصویر این ملکه باشه پیدا کردن! یعنی عملاً یه چیز نادره، خیلی خفن!
تصویر ملکه برنیس روی این سکه نشون‌دهنده اینه که اون موقع ملکه واقعاً قدرت داشته و فقط یه عضوی از خانواده سلطنتی نبوده، بلکه خودش کاره‌ای بوده. دکتر رابرت کول، رئیس بخش سکه‌شناسی اداره آثار باستانی اسرائیل، درباره این سکه گفته تصویر ملکه یه جورایی نشون می‌ده زن‌ها هم می‌تونستن یه جور قدرت حکومتی داشته باشن (دقیقاً مثل شاه!).
یه توضیح ساده: سکه‌شناسی همون مطالعه روی سکه‌های قدیمیه تا بفهمیم ملت‌‌ها و حکومت‌ها چه شکلی بودن، چه اقتصادی داشتن و کی فرمانروا بوده.
روی یه طرف سکه صورت ملکه هست که تاج مخصوص داره (بهش دیادم یا diadem هم می‌گن، یه جور نوار سلطنتی که پادشاه‌ها می‌ذاشتن)، روسری و یه گردنبند قشنگ هم داره. طرف دیگه‌شم نقاشی کورنوکوپیا است، که نماد برکت و فراوانی تو زمان قدیمِ – یعنی یه شاخ پر از میوه و چیزای شیک برای نشون دادن خوشبختی!
بذار یه stop کوچولو کنیم: کورنوکوپیا همونیه که تو فیلم‌ها یه شاخ گنده پر از میوه نشون می‌ده و نشون‌دهنده فراوانیه.
این سکه سال‌های ۲۴۶ تا ۲۴۱ پیش از میلاد (یعنی تو دوران حکومت یونانی‌ها بر مصر) تو شهر اسکندریه (یه شهر خیلی مهم تو مصر قدیم) ضرب شده. داستان این بوده که احتمالاً پولو به سربازا کمک می‌کردن، شاید مثل یه پاداش برای جنگ سوم سوریه.
همزمان، همین سکه نشون می‌ده اورشلیم تو اون زمان یه شهر پیشرفته و ثروتمند بوده، برخلاف تصور قبلی که می‌گفتن بعد سال ۵۸۶ پیش از میلاد (که شهر سرنوشت سختی رو پشت سر گذاشته بود)، اورشلیم فقط یه روستای کوچیک و فقیر بوده.
دکتر یفتاح شالِو و افرات بوچر که مسئولای کاوش بودن، گفتن این سکه – و کشفیات دیگه تو همین دوران – نشون می‌ده اورشلیم دوباره داشته رشد می‌کرده و با مراکز سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بزرگ منطقه در ارتباط بوده. یه جور برگشت به دوران اوج و رونق خودش!
حالا یه ذره درباره خود ملکه برنیس: زندگی این خانوم مثل سریال‌های پرماجراس! بعد از مرگ اسکندر مقدونی (همون کسی که نصف دنیا رو فتح کرد)، پدر برنیس، منطقه لیبی رو می‌گیره. تصویر خودش رو روی سکه می‌ذاره، اما بعدش ماجراها و توطئه‌های خونوادگی باعث می‌شه ازدواجش با یکی به اسم دیمتریوس راحت پیش نره و در نهایت بعد از کلی کش و قوس، با بطلمیوس سوم (از فامیلای خودش!) ازدواج می‌کنه. آخرش هم متاسفانه کشته می‌شه.
پژوهشگرا می‌گن این سکه‌ی خاص، احتمالاً از اولین باره که تصویر یه ملکه بطلمیوسی همراه با عنوان سلطنتی در زمان خودش روی سکه زده می‌شه، نه بعداً! یعنی خودش واقعاً قدرت داشته و فقط یه مهره نبوده.
خلاصه اگه بخوام جمع‌بندی کنم:
- یه سکه فوق‌العاده نادر طلایی تو اورشلیم پیدا شده که فقط ۲۰ تا تو کل دنیا ازش هست و این یکی تنها سکه‌ایه که خارج از مصر کشف شده.
- روش تصویر ملکه برنیس دوم هست که نشونه قدرت و نفوذ زن‌ها تو بعضی حکومت‌های قدیمیه (حداقل تو خونواده بطلمیوس‌ها).
- این کشف نشون می‌ده اورشلیم حدود ۲۳۰۰ سال پیش، شهر مهم و ثروتمندی بوده و کلی تو روابط اقتصادی و فرهنگی منطقه نقش داشته!
آدم واقعاً با این قصه‌ها حس می‌کنه کاش یه‌بار خودش بیل دست می‌گرفت و اونجا دنبال گنج و داستان می‌گشت!
منبع: +
