تا حالا به این فکر کردی که وقتی با یه جمع میری سفر، چقدر رفتار دوستدارانِ محیطزیست از کسایی که تنها سفر میکنن فرق داره؟ خب، یه تحقیق جالب اومده سراغ همین سوال و سعی کرده بفهمه توی گروهها، چه چیزایی باعث میشه آدما بیشتر یا کمتر مراقب زمین باشن.
این مطالعه با چند تا مفهوم مهم کار داره. اولیش اسمش هست Social Cognitive Theory، یعنی نظریه شناخت اجتماعی که به زبون ساده میگه رفتار ما آدما نتیجه تاثیر محیط، باورها و تعامل با بقیهست. محققها با یه روش آماری پیشرفته (یه چیزی مثل مدلسازی معادلات ساختاری که باهاش میتونن رابطه بین عوامل مختلف رو پیدا کنن) اومدن بررسی کردن که چی باعث میشه تو گروههای مسافرتی، آدما رفتارهای سازگار با محیطزیست، یعنی مثلاً زباله کمتر درست کردن یا مصرف کمتر آب و برق، نشون بدن.
حالا چی پیدا کردن؟ چند تا عامل اصلی نقش دارن:
- احساس و ارزش محیطزیستی: یعنی چقدر اهمیت میدیم به محیط اطرافمون.
- Impression Management یا مدیریت تصویر ذهنی: یعنی دوست داری جلوی بقیه تصویر یه آدم خوب و مسئول نشون بدی.
- Relationship Mobility: این یعنی توی یه گروه چقدر راحت میتونی دوست پیدا کنی یا با بقیه ارتباط بگیری یا قطعش کنی.
- Goal Congruence یا همسو بودن اهداف: یعنی همه اهل گروه کمابیش دنبال یه هدف مشترک باشن (مثل دوست داشتن محیطزیست).
نتایج نشون داد اگه این ارزشها و احساسات محیطزیستی تو گروه بالا باشه یا اگه آدما بخوان خودشون رو پیش بقیه خوب نشون بدن یا اگر راحت بتونی تو گروه ارتباط بگیری، احتمال اینکه کارای سبز و کمهزینه برای محیطزیست انجام بدن (مثلاً آب از بطری خودشون استفاده کنن یا زباله رو سر جاش بندازن) بیشتر میشه.
اما وقتی بحث رفتارهای پرهزینهتر مثل پول دادن برای یک کار محیطزیستی خاص یا گرفتن مسئولیتهایی تو این زمینه باشه، فقط احساس و ارزشهای محیطزیستی جواب میده. یعنی فقط کسی که واقعاً براش مهمه، پای هزینه هم میایسته!
نکته جالب دیگه اینه که Mobility تو روابط یعنی اگر آدمها تو گروه بتونن راحت با هم تعامل داشته باشن یا دوستای جدید پیدا کنن، رابط ارزشهای محیطزیستی و مدیریت تصویر ذهنی با رفتارهای سبز کمهزینهس. بهعبارتی اگه گروه شُل و راحت باشه، این دو عامل (ارزشهای محیطزیستی و مدیریت تصویر) بهتر خودشونو نشون میدن.
حالا Goal Congruence هم داستانش اینه: اگه هدفهای جمعی (مثلاً این که “بیاید سبز باشیم!”) همسو باشه، تاثیر هر دو عامل ارزش محیطزیستی و مدیریت تصویر روی رفتارهای سبز (چه پرهزینه چه کمهزینه!) بیشتر میشه. ولی جالب اینکه این همسویی هدف فقط برای تاثیر مستقیم ارزش محیطزیستی روی رفتارهای پرخرج جواب نداده.
البته محققها میگن که این مطالعه یه نقطه ضعف داره: همه نمونههاش از گروههای سفر بوده و فقط هم با پرسشنامههای خوداظهاری (یعنی خودشون گفتن رفتارشون چیه) پیش رفته. پس شاید تو گروههای دیگه نتیجه فرق کنه.
اما با اینکه داستان یه ذره خاص بوده، این تحقیق کلی حرف مهم داره: نگاه رو برده سمت تأثیر جمع و گروه تو رفتارهای محیطزیستی (نه تکنفره)، نشون داده راه رسیدن به رفتار سبز پرهزینه و کمهزینه فرق داره و دو تا عامل (روابط و اهداف مشترک) رو هم خیلی خوب بولد کرده.
در نتیجه، اگه قراره یه جمع باحال بسازیم که واقعا سبز رفتار کنن (نه فقط در حرف!) باید حواسمون به جوّ گروه، راحتی ارتباطگیری و هدفای مشترک باشه. اینطوری میشه با کمک هم یه عالمه اتفاق خوب برای زمین رقم زد! 🌏
منبع: +
