خب واقعاً اگه بهت بگم وقتی طرفدارای تیلور سوییفت (که معروفن به سوییفتی‌ها) تو کنسرتش تو دوبلین شروع کردن به بالا و پایین پریدن با آهنگ “Shake It Off”، امواج لرزه‌ای تا ۱۰۰ کیلومتر اون‌طرف‌تر هم ثبت شد، باور می‌کنی؟ مسئولاً این یکی از دیوونه‌بازیا و عجایب سال ۲۰۲۴ بود!
ماجرا اینه که تو جولای ۲۰۲۴، تو سه‌شب پی‌درپی که تیلور توی استادیوم آویوا (Aviva Stadium) دوبلین سالن رو پر کرده بود، یه تیم دانشمند شاخ دم دار از موسسه مطالعات پیشرفته دوبلین (DIAS) و کالج ترینیتی دوبلین اومدن حسابی دست به کار شدن. اونا برای اینکه بفهمن طرفدارها چقدر زمین رو با انرژی رقص و جیغ‌هاشون می‌تکونن، دور و بر استادیوم ۴۲ تا سنسور لرزه‌نگار (همون دستگاه‌هایی که زلزله رو اندازه می‌گیرن) کار گذاشتن. دقیقاً همزمان با کنسرت!
جالب اینجاست که ماجرا فقط یه تحقیق خشک و خالی نبود؛ چون کل پروژه با هشتگ #SwiftQuakeDublin کلی تو شبکه‌های اجتماعی ترند شد و همه داشتن در مورد اینکه “جدی جدی تیلور سوییفت می‌تونه زمین رو بلرزونه؟!” بحث می‌کردن!
طبق بررسی‌های الئونور دان (Eleanor Dunn) که ژئوفیزیک‌دانِ این تیم بود، انرژی که اون شب‌ها از رقص و شادی ۱۵۰هزار نفر سوییفتی تو استادیوم منتشر شد، امواج لرزه‌ای تولید کرد که تا رشته‌کوه‌های دابلین و حتی وکسفورد (Wexford)، یعنی فاصله‌هایی تا ۱۰۰ کیلومتر، مشخص بود.
یه نکته باحال: مخصوصاً آهنگ محبوب “Shake It Off” (که اسمش هم یعنی بریز بیرون یا بچرخون خودتو!) وقتی پخش می‌شد، شدت امواج لرزه‌ای خیلی بیشتر ثبت شده؛ چون ریتمش با پرش و شادی ملت کاملاً هماهنگ بود.
حالا این پروژه صرفاً یه بررسی علمی خشک نبود. اتفاقاً خودش یه نمونه توپ از “علم همگانی” یا citizen science بود. این یعنی خود مردم، مثل همون سوییفتی‌ها، فیلم و ویویوهاشون از کنسرت رو برای تیم تحقیق فرستادن تا دانشمندها راحت‌تر بتونن تحلیل کنن دقیقاً کِی و کجا تکون‌ها اتفاق افتاده! این کمک خیلی بزرگیه، چون معمولاً تو علم همگانی آدمای عادی هم میان وسط و به دانشمندا با داده‌ها و اطلاعاتشون کمک می‌کنن.
جالبه بدونی این اولین باره نیست که کنسرتای تیلور سوییفت باعث زمین‌لرزه میشه! تو ژوئن ۲۰۲۴ تو ادینبرو (Edinburgh) بریتانیا هم موقع برگزاری سه‌تا کنسرتش، لرزه‌نگارای سازمان زمین‌شناسی بریتانیا (BGS) لرزشایی رو تا چهار مایل دورتر از استادیوم موریفیلد ثبت کردن! حتی سال قبل‌ترش تو سیاتل آمریکا لرزش کنسرتش به اندازه زلزله ۲٫۳ ریشتری بوده! یعنی انرژی که طرفدارها با اصطلاحاً بالا پایین پریدن به زمین دادن، واقعاً واسه دستگاه‌ها قابل تشخیصه. تو لس‌آنجلس هم آهنگ “You Belong with Me” توسط ۷۰ هزار نفر به حداقل بیشترین لرزش محلی رسیده بود (۰/۸۴۹ ریشتر ثبت شده بود).
کل این پدیده، اسمش رو “SwiftQuake” گذاشتن، یعنی زلزله‌ی سوئیفتی! نشون میده ستاره‌هایی مثل تیلور نه فقط تو موزیک بلکه تو دنیای علم هم می‌تونن ترند بسازن و ذهن مردم رو به سمت کیفیات علمی بکشونن. اتفاقاً الئونور دان هم گفته این پروژه باعث شد بین علم و فرهنگ عامه یه پلی بزنیم و ملت با انرژی مثبتشون نشون دادن که علم حتی تو کنسرت هم دوروبرمونه!
در نهایت، جزئیات کامل این تحقیق رو تو یکی از ژورنال‌های معتبر علمی («International Journal of Science Education») چاپ کردن تا برای همه ثبت بشه که شادی و موزیک هم بعضی‌وقت‌ها زمین رو حسابی می‌لرزونه!
پس دفعه‌ی بعدی که رفتی کنسرت و با آهنگ موردعلاقت بالا و پایین پریدی، بدون که احتمالاً هر چی انرژی داری داری به زمین منتقل می‌کنی و شاید حتی از چند کیلومتر اون‌طرف‌تر هم لرزششو بگیرن!
منبع: +
