بیا با هم یه موضوع جالب رو بررسی کنیم! تا حالا شده فکر کنی چرا بعضی از دانشجوها موقع ورزش توی دانشگاه دست به رفتارای عجیب و خلاف عرف (که بهش می‌گن انومی یا Anomie behavior) می‌زنن؟ مثلاً تقلب می‌کنن، قانون رو دور می‌زنن یا کلاً یه کارایی می‌کنن که با اخلاق ورزشی جور در نمیاد؟ خب، تحقیق جدیدی روی بیش از ۲ هزار دانشجو انجام دادن تا بفهمن “رگولاتوری فوکِس” (Regulatory Focus) یا همون شیوه تمرکز ذهنی روی هدف، چه ربطی به این رفتارها داره.
حالا رگولاتوری فوکس یا همون “تمرکز ذهنی روی هدف” چیه؟ یعنی آدم‌ها معمولاً یا روی پیشرفت و برد تمرکز دارن (بهش می‌گن promotion focus) یا روی جلوگیری از شکست و خرابکاری (یا همون prevention focus). خلاصه: یک عده همیشه دنبال کمال و رشد هستن و بقیه فقط نمی‌خوان گند بزنن!
تو این تحقیق از دانشجوها خواستن چندتا پرسشنامه پر کنن: یکی مخصوص سنجش همین تمرکز ذهنی بود، یکی برای اینکه بفهمن چرا ورزش می‌کنن و چه انگیزه‌هایی دارن، و یکی هم برای سنجش رفتارهای عجیب و غریب ورزشی.
نتیجه چی شد؟ سه تا نکته اساسی کشف شد:
-
اونایی که ذهنشون بیشتر دنبال پیشرفته (promotion focus)، انگیزه خودشون رو دارن (autonomous motivation). یعنی ورزش می‌کنن چون حال می‌کنن و براشون مهمه. از اون طرف کسانی که همیشه نگران خرابکاری و تنبیه هستن (prevention focus)، انگیزه‌شون بیشتر کنترل‌شده‌ست (controlled motivation). یعنی انگار فقط برای رضایت دیگران یا ترس از تنبیه ورزش می‌کنن.
-
تمرکز روی پیشرفت (promotion) و انگیزه شخصی (autonomous) باعث می‌شه کمتر دچار این انومی یا رفتار ناجور ورزشی بشن. ولی برعکسش هم هست؛ ذهنیت پیشگیری (prevention) و انگیزه کنترل‌شده باعث می‌شه احتمال رفتارهای خلاف عرف توی ورزش بیشتر شه.
-
جالب اینجاست که این انگیزه‌ها مثل واسطه عمل می‌کنن (همون چیزی که بهش می‌گن “مدییشن” یا mediation). یعنی مثلاً اگه کسی ذهنیتش روی پیشرفت باشه فقط وقتی رفتار سالم داره که اون انگیزه شخصی رو هم داشته باشه. یا کسی هم که همیشه از خرابکاری می‌ترسه، اون انگیزه کنترل‌شده‌ش بیشتر ریسکش رو برای رفتار خلاف بالا می‌بره.
حالا همه اینا یعنی چی؟ یعنی نوع هدف‌گذاری و انگیزه آدم‌ها روی رفتار ورزشی‌شون تاثیر مستقیم و غیرمستقیم داره. اگه بچه‌ها یاد بگیرن بیشتر از سرِ علاقه و خودخواسته ورزش کنن، احتمال اینکه دست به کارای عجیب بزنن خیلی کم می‌شه. اما اگه فقط دنبال نمره، رضایت اطرافیان یا رفع تکلیف باشن، قضیه فرق می‌کنه.
خلاصه ماجرا این شد که نوع تمرکز ذهنی رو هدف و نوع انگیزه (که خودش دو نوع مهم داره: autonomous و controlled) کلی رو رفتارهای ورزشی دانشجوها اثر داره. پس اگه خودمون یا کسی رو می‌شناسیم که توی ورزش یا هر کار دیگه‌ای دنبال رضایت خودش نیست و فقط از ترس یا زور کاری می‌کنه، بهش کمک کنیم که انگیزه شخصیش رو پیدا کنه—حتی شاید رفتاراش کلی فرق کنه!
راستی
- “Autonomous motivation” یعنی آدم خودش از ته دل بخواد یه کار رو انجام بده؛
- “Controlled motivation” یعنی به اجبار یا از روی فشار بیرونی آدم یه کاری رو انجام بده؛
- “Anomie behavior” هم یعنی همون هنجارشکنی‌ها، کارهایی که معمولاً تو ورزش پسندیده نیست مثل تقلب، تقلب کردن توی بازی‌ها یا دور زدن قوانین.
پس بیاید کمک کنیم تا انگیزه‌های واقعی و سالم بین دانشجوها پررنگ‌تر شه، احتمالش زیاد کمتر کسی سمت انومی یا رفتار خلاف عرف میره!
منبع: +
