بیا درباره یه موضوع خیلی باحال تو دانشگاه‌های چین حرف بزنیم: اینکه چقدر سخته ذهنمون رو از درس و فشارهای دانشگاهی جدا کنیم، مخصوصاً وقتی همه چی دور و برت داره میگه: «اگه یه لحظه ولش کنی، ضعیفی!»
اصلاً یه چیزی هست به اسم Psychological Detachment یعنی اینکه بتونی موقع‌هایی که درس نداری یا تو کلاس نیستی، ذهنت رو از درس و استرس دانشگاه جدا کنی و یه نفس راحت بکشی. اما بچه‌های چینی کلی مشکل دارن با این موضوع؛ چون هم فرهنگشون مدام تأکید می‌کنه باید سخت‌کوش باشی، و هم سیستم دانشگاهاشون یه جوری طراحی شده که انگار همیشه باید به درس وصلی و نمیشه ولش کنی!
توی این تحقیق گفتن بیان با چندتا تئوری علمی بررسی کنن کِی و چرا دانشجوها نمی‌تونن از فشار تحصیلی جدا بشن. مثلاً از تئوری استرس-فشار-نتیجه (Stressor–Strain–Outcome) که میگه یه عامل فشار باعث خسته شدن ذهن میشه و در نهایت نتیجه‌ای مثل فرسودگی یا مشکلات روانی ایجاد می‌کنه. یا Conservation of Resources Theory که درباره اینه که چطور مردم دنبال حفظ منابع ذهنی و روانی‌شونن تا بتونن با استرس مقابله کنن. Cognitive Appraisal Theory هم میگه هر کی نگاه متفاوتی به مشکلات و راه حل‌ها داره.
حالا تو این داستان، چهار عامل رو به عنوان استرس‌زا بررسی کردن:
- کمال‌گرایی تو درس (یعنی همش باید ۲۰ بگیری و هیچوقت اشتباه نکنی!)
- اضطراب مقایسه اجتماعی (همش داری خودت رو با بقیه مقایسه می‌کنی و میگی اونا بهترن یا عقب‌موندی)
- خستگی دیجیتالی (Digital Burnout یعنی از بس سرت تو فضای مجازی و گروه‌ها و کلاس‌های آنلاین بوده، خسته و بی‌حوصله شدی)
- استرس وظایف خانوادگی (Filial Piety Stress یعنی اون فشاری که خانواده مدام تاکید داره باید جواب زحمتاشون رو با موفقیتت بدی)
یه نکته جالب: تو این تحقیق به Mediator و Moderator خیلی توجه کردن. Mediator ها مثل تاب‌آوری (Resilience یعنی قدرت تحمل سختی‌ها)، عزت نفس (Self-esteem)، و حس حمایتی که از اطرافیانت داری (Perceived Social Support) بودن؛ یعنی اینا می‌تونن وسط راه کمکت کنن یا فشار رو کم کنن. از اون طرف، انگ stigma برای کمک خواستن، یعنی اینکه اگه بری یه نفر بگه مشکلم رو حل کن، فکر می‌کنی ضایع است؛ این حس می‌تونه کل تأثیر مثبت تاب‌آوری یا عزت نفست رو کم‌رنگ‌تر کنه.
حالا چی فهمیدن؟ بین ۳۸۳ تا دانشجو تو استان ژجیانگ چین یه نظرخواهی انجام دادن که مثلاً طی چندتا مرحله ازشون پرسیدن ذهنشون چقدر با درس درگیر میشه، چقدر از شبکه‌های اجتماعی خسته میشن و … نتایجش خیلی جالبه:
- اضطراب مقایسه با بقیه بدجوری باعث میشه نتونی ذهن خودت رو از درس جدا کنی؛ یعنی مدام درگیر اینی که از بقیه عقبی یا نه.
- خستگی دیجیتالی اونقدرا به تنهایی اثر نداره، بیشتر با بقیه عوامل مثل منابع مقابله‌ای آدم‌ها ترکیب میشه و اثرش نشون میده.
- تاب‌آوری و عزت نفس تونستن کمک کنن فشارها کمتر بشه و ذهنت آزادتر باشه، ولی اگه خیلی وسواس داری که مشکلاتت رو مطرح نکنی (همون stigma)، اثر اینا کم میشه!
کل داستان چی بود؟ این تحقیق نشون داد که فرهنگ‌های جمع‌گرا مثل چین، که حرف خانواده و موفقیت گروهی براشون خیلی مهمه، باعث میشه دانشجوها کمتر بتونن از شور و فشار تحصیلی فاصله بگیرن و همش تو داستان درس بودن. البته این فقط مخصوص چین نیست؛ همه جا وقتی کمال‌گرایی و مقایسه اجتماعی با فشارهای فرهنگی قاطی میشه، می‌تونه دانشجوها رو خسته کنه.
در آخر نتیجه‌گیری تحقیق این بود که باید برنامه‌هایی باشه تو دانشگاه‌ها برای:
- آموزش تاب‌آوری و افزایش عزت نفس
- از بین بردن حس خجالت یا تابو نسبت به کمک گرفتن
- راه‌های سالم استفاده از فضای دیجیتال
خلاصه بخوام بگم قضیه فقط مال چین نیست؛ همه جا دانشجوها با این دغدغه‌ها دست و پنجه نرم می‌کنن. اگر ما هم بتونیم خودمون رو بهتر بشناسیم، کمتر خودمون رو با بقیه مقایسه کنیم و راحت‌تر از بقیه کمک بگیریم، شاید ذهنمون راحتر آروم بگیره و زندگی دانشجویی شیرین‌تر شه!
منبع: +
